نشست علمی تخصصی «تجربه‌های تفسیری در بوته نقد» برگزار شد
گروه روان‌شناسی پژوهشگاهحوزه و دانشگاه با همکاری گروه کلام و فلسفه دینی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) نشست علمی تخصصی «تجربه‌های تفسیری در بوته نقد(تفکر انتقادی و تجربه‌های تفسیری)» را برگزار کرد.
به گزارش واحد خبر روابط عمومی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر مسعود آذربایجانی ضمن بیان مقدماتی پیرامون طرح پژوهشی خود و اهداف و ضرورت‌ها، به تشریح آن پرداخت.
وی حضور جدی اصطلاح «تجربه دینی» در مباحث الهیات، فلسفه دین، روان‌شناسی دین و پدیدارشناسی آن، و نیز جایگاه مفهوم و ماهیت تجربه دینی در فرهنگ اسلامی را از مهم‌ترین دلایل اهمیت موضوع نشست دانست.
دکتر آذربایجانی در تبیین بیشتر ضرورت این بحث به ظهور مفهوم تجربه دینی در آثار شلایر ماخر در قرن 18 میلادی اشاره کرده و افزود: مفهوم تجربه دینی جایگزین توجیه عقیده دینی پس از چالش‌های معرفت‌شناختی براهین خداشناسی در دیدگاه‌ها و آثار اندیشمندانی مانند کانت و هیوم شد.
وی پاسخ به این پرسش که آیا تجربه تفسیری (Interprative Experience.) از انواع تجربه دینی محسوب می‌شود یا خیر، را هدف عمده این طرح دانست و گفت: در این بحث با بررسی و بیان ادله موافقان و مخالفان به اثبات مدعای اصلی بحث پرداخته شده است که حاکی از این است که تجربه‌های تفسیری از نوع تجربه دینی به شمار نمی‌رود.
عضو هیات علمی گروه روان‌شناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه سپس مفهوم‌شناسی مقولات تجربه و دین را مورد نظر قرار داده و تجربه (Experience) را به مفهوم آزمایش کردن، اثبات کردن و آزمون کردن، تعبیر کرد و گفت: اما فلاسفه غالبا این واژه را به معنای خاص‌تری محدود می‌کنند که شامل اطلاعات حاصل از حس است.
وی با بیان مشخصات و وجوه تمایز دین از سایر مقولات، دین را مجموعه‌ای از اعتقادات، اعمال و احساسات(فردی و اجتماعی) تعریف کرد که حول مفهوم غایی(خداوند) سامان یافته است.
حجت الاسلام‌والمسلمین دکتر آذربایجانی پس از آن به تشریح مفهوم تجربه دینی پرداخت و آن را واقعه یا حالتی آگاهانه دانست که شخص توسط یکی از حواس ظاهر یا باطن خود، از سر می‌گذراند یا می‌یابد و تاثیرات روانی خاصی برجای می‌گذارد.
وی دینی بودن این تجربه را به جهت متعلق آن و یا به جهت تایید گزاره‌های دینی ذکر کرد و افزود: در تجربه دینی، نوعی مواجهه با خداوند یا امر اولهی در کار است و اگرچه ممکن است مقدمات این واقعه یا حالت، اختیاری باشد اما اصل آن غیر ارادی و غیرمنتظره است.
این پژوهشگر علم دینی در تبیین مفهوم تجربه تفسیری، این نوع از تجربه را تجربه‌ای دانست که به جهت تفسیر و برداشت دینی از یک واقعه یا امری حاصل می‌شود مانند اینکه یک مسلمان رویداد ناگواری را به ابتلاء یا جبران گناه تفسیر کند.
دکتر آذربایجانی در ادامه تجارب شبه‌حسی، تجارب وحیانی، تجارب احیاگر، تجارب مینوی و تجارب عرفانی به عنوان گونه‌های متمایز تجربه دینی نام برد.
این پژوهشگر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در پایان ادله و شواهد اثبات‌کننده فرضیه اصلی طرح پژوهشی خود را بیان کرد که عبارتند از:
1- تجربه دینی به گونه‌ای توسط حواس ظاهر یا باطن صورت می‌گیر در حالی که تجربه تفسیری این گونه نیست.
2- تجربه دینی بدون واسطه تصاویر و برداشت ذهنی یا استنتاجی است در حالی که تجربه تفسیری ناشی از تفسیر و برداشت خاص ذهنی است.
3- تمام حوادث را می‌توان بر اساس دیدگاه و مقبولات دینی تفسیر کرد.
4- با توجه به پیشینه‌های دینی متفاوت تفاسیر محتلف می‌شود و معیار ثابتی برای ارزیابی تجارب تفسیری وجود نخواهد داشت.
5- هر تجربه دینی مستلزم نگاه خاص و تفسیر دینی به جهان است، پس تجربه تفسیری نوع خاصی از تجربه دینی نیست و در همه انواع تجربه دینی، تجربه تفسیری وجود دارد.
در ادامه نشست دکتر لگنهاوزن عضو هیات علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) و حجت الاسلام‌والمسلمین دکتر علی شیروانی عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به عنوان ناقدان نشست، به بیان انتقادات و ارزیابی خود از این طرح پژوهشی پرداختند که حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر آذربایجانی به موارد مطرح شده پاسخ گفت.
نظر شما :