دوفصلنامه‌ی علمی ـ تخصصی اسلام و علوم اجتماعی، سال اول، شماره اول بهار و تابستان 1388
رویکرد کارکردی به دین: تأملی در سنجه‌های دینداری از منظر آموزه‌های اسلامی
علی سلیمی
چکیده
این نوشتار با مطالعه‌ی انواعی از گزاره‌های اسلامی که از «نگاه کارکردی به دین» گفته‌اند، امکان همسازی این رویکرد را با «دینداری» اسلامی، بررسی کرده است. این بحث، جایگاه خاصی در مطالعات دینداری و عرفی شدن و سنجش آنها دارد و بررسی منابع اسلامی، در حد شایسته‌ای آن را به مقصودش نزدیک می‌کند. یافته‌ها از مفهومی از «دینداری» در «افراد متعارف» خبر می‌دهند که عناصر مهمی از این رویکرد را در خود دارند و همچنین نشان می‌دهند که آموزه‌های اسلامی، جایگاه مهمی را برای کاربرد این نگاه در سنجه‌های عملی دینداری قائل هستند.
واژه‌های کلیدی: آموزه‌های اسلامی، رویکرد کارکردی (به دین)، دینداری (مراتب، تعریف، سنجش)، ظرفیت روانی، افراد متعارف
نظریه‌ی انحطاط و اصول شش‌گانه تکامل انسانی از نظر سیّد جمال‌الدین اسدآبادی
مجید کافی
چکیده
در باره‌ی تکامل و انحطاط جوامع نظریه‌های متعددی ارائه شده است. این جستار در صدد است از میان نظریه‌های مختلف تکامل و انحطاط جوامع اسلامی، بر نظریه‌ی فرهنگی تأکید کند. از این رو، از بین متفکران مسلمان، تنها کسی که تصور نمی‌رود نظریه‌ی انحطاطش در یک چارچوب فرهنگی قرار دارد، سید جمال‌الدین اسدآبادی است که در این جستار تلاش شده که نشان داده شود وی نیز به عوامل فرهنگی در انحطاط جوامع اسلامی توجه داشته است. نظریه‌ی قصر مسدس‌الشکل سعادت انسانی سید جمال بیانگر دو نکته اساسی است که برای اثبات فرضیه‌ی این مقاله از آنها بهره گرفته شده است: 1. عامل انحطاط می‌تواند عامل غیر سیاسی و غیر ساختاری باشد؛ 2. انحطاط یک جامعه به عوامل درونی به خصوص عوامل فرهنگی بر‌می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: سیّد جمال‌الدین اسدآبادی، تکامل، انحطاط، نظریه‌ی فرهنگی انحطاط، قصر مسدس‌الشکل سعادت انسانی
تبیین بی‌ثباتی خانواده با تکیه بر نظریه‌ی استاد مطهری(ره)
حسین بستان
چکیده
این مقاله از یک سو کوششی در جهت بازخوانی اندیشه‌ی استاد مطهری در موضوع خانواده است و از سوی دیگر، می‌کوشد یک الگوی نظریه‌پردازی اسلامی به منظور اسلامی کردن علوم اجتماعی ارائه دهد و به همین دلیل، رویکرد نظری بر آن حاکم است، هرچند نظریه‌ای که ارائه خواهد شد، با توجه به فرضیه‌های مختلفی که در چارچوب نظری آن لحاظ گردیده، زمینه‌ی پژوهش‌های تجربی گوناگونی را فراهم می‌سازد. بر اساس این نظریه، استحکام پیوند خانوادگی و در مقابل بی‌ثباتی آن، بیش از هر چیز ناشی از توجه یا بی‌توجهی به تفاوت‌های فطری زن و مرد است.
واژه‌های کلیدی: خانواده، بی‌ثباتی خانواده، نظریه‌های خانواده، مطهری
انحرافات اجتماعی از دیدگاه شهید مطهری(ره)
حفیظ‌الله فولادی
چکیده
بررسی خاستگاه انحرافات اجتماعی از دیرباز مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف بوده و نظریه‌های متفاوتی در مورد نقش و تأثیرگذاری شرایط زیستی، روانی و اجتماعی افراد ارائه شده است. شهید مطهری با تکیه بر اندیشه اسلامی، در عین اینکه تأثیر هیچ یک از عوامل فوق را نادیده نمی‌گیرند، ولی خود فرد را با داشتن آگاهی، اراده و اختیار و مسئول بودن در برابر افعال خود و نیز توان بر خویشتن‌داری در ارتکاب هر عملی، مورد توجه قرار می‌دهند و بر دو عامل اساسی رواج اندیشه‌های انحرافی و نیز رونق نفاق و دورویی در دوران معاصر بر زمینه‌سازی برای ارتکاب رفتارهای انحرافی تأکید می‌کنند. دیدگاه ایشان با دیدگاه کلاسیک‌ها و نظریه گزینش عاقلانه رفتار انحرافی قرابت دارد.
واژه‌های کلیدی: مطهری، انحرافات اجتماعی، انحرافات فکری، نفاق
شناسایی نگرش بانوان ورزشکار نسبت به حجاب در ورزش به کمک روش کیو
علیرضا خوشگویان‌فرد، طیبه زرگر، فرشاد تجاری
چکیده
این مقاله می‌کوشد کارآمدی روش کیو را برای شناسایی ذهنیت‌ها نسبت به موضوعی خاص در قالب یک مطالعه واقعی بیان کند. به این ترتیب، فرایند اجرای تحقیقی با روش کیو با استفاده از مسیر طی شده در این مطالعه شرح داده خواهد شد؛ بنابراین، خواننده با اصطلاحات مربوط به این روش و چگونگی اجرای تحقیق کیو آشنا خواهد شد. در این مطالعه، 20 بانوی ورزشکار مشارکت داشتند و در نهایت، دو ذهنیت نسبت به حجاب در میان آنها به دست آمد. برای توصیف این دو ذهنیت از 36 جمله کمک گرفته‌شده است که نگاه‌های مختلف را نسبت به حجاب از دیدگاه بانوان ورزشکار نشان می‌دهند.
واژه‌های کلیدی: ابزار سنجش، تحلیل عاملی، ذهنیت، روش کیفی
نظر شما :