باحضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی شیروانی برگزارشد: کارگاه آموزشی ویژه‌ اساتید حوزه علمیه خراسان

    کارگاه آموزشی حوزه علمیه خراسان با همکاری مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه مشهد،  پنج‌شنبه 9 دی‌ماه 95 در سالن اجلاس مدرسه عالی علمیه نواب مشهد با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی شیروانی دانشیار گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد.

   وی در این کارگاه آموزشی که ویژه‌ی مدرسین بدایه‌الحکمه و نهایه‌الحکمه حوزه علمیه استان خراسان بود درباره جریان فلسفه (مابعدالطبیعه) در جهان اسلام و موضوع فلسفه اسلامی صحبت کرد.

   دکتر علی شیروانی در این باره گفت: فلسفه اسلامی با وجود اختلاف آرا و دیدگاه‌ها و شکل‌گیری نظام‌ها و مشرب‌های گوناگون مانند مشاء و اشراق و متعالیه  یک جریان فکری پیوسته، پویا و متکامل بوده است که به لحاظ تأثیرگذاریِ آموزه‌های هستی‌شناختی و معرفتی قرآن و سنت بر آن در جهات مختلف  مانند تعیین سمت و سوی پژوهش، گشودن افق‌های جدید، طرح مسائل تازه، کمک در ظهور فرضیه فلسفی و نیز اقامه برهان بر آن هویتی دینی و تعینی اسلامی به خود گرفته است.

   همچنین دانشیار گروه فلسفه و کلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در این کارگاه آموزشی عنوان داشت: موضوع فلسفه‌ اسلامی عبارت است از «موجود از آن جهت که موجود است» و لذا می‌توان آن را دانش «واقعیت‌شناسی» نامید. («هستی‌شناسی» نامیدن آن تنها بر اساس مکتب حکمت متعالیه صحیح است.) این واقیعت بر اساس مکتب مشاء، معلوم نیست همان ماهیت است (اصالت ماهیت) یا وجود است (اصالت وجود) و یا هر دو؛ آن‌گونه که ظاهراً سهروردی از ابن‌سینا برداشت کرده است و به همین جهت بر نفی اصالت وجود اهتمام ورزیده و از آن اصالت ماهیت را نتیجه گرفته است و نظام نوری خود را با ابتناء بر اصالت ماهیت سامان داده است. با تکیه و تأکید صدرالمتألهین بر اصالت وجود و تلاش برای ابداع نظامی فلسفی بر پایه آن، جریان فلسفی اسلامی تحوّلی چشم‌گیر یافت و توانست افق‌های تازه‌ای را در برابر اندیشمندان بگشاید، راه‌های جدیدی برای حلّ مسایل فلسفی باز کند، فهم تازه‌ای از متون معارفی دین به دست دهد و به خوبی از ظرفیت عرفان و کلام برای توسعه و استحکام اندیشه فلسفی استفاده کند و در عین‌حال همچنان بر عقل‌مداری و برهان‌محوری در مباحث فلسفی وفادار بماند.

  وی در بخش دیگری از این کارگاه عنوان داشت: فلسفه دانشی عقلی است یعنی مدرک و مستند پذیرفتنی در نفی و اثبات گزاره‌ها و داوری درباره درستی و نادرستی دعاوی در آن، تنها و تنها برهان عقلی است. همه مکاتب فلسفی جهان اسلام بر این اصل اتفاق‌نظر دارند، هر چند در میزان بهره‌مندی از دیگر منابع معرفت مانند کشف و شهود یکسان نیستند. این بهره‌مندی همواره بوده است اما در سهروردی تا آنجا پیش‌ می‌رود که وی استفاده از شهودات در مبادی برهان را، همچون استناد به بدیهیات، مجاز می‌شمارد، اما صدرالمتألهین این امر را نمی‌پذیرد و باید گفت که در این‌باره حق با اوست. زیرا زبان فلسفه، زبان عقل است و از این‌رو، همگانی و بین‌الاذهانی است و می‌تواند مبنای گفت‌‌وگو میان پیروان ادیان و مذاهب مختلف با گرایش‌ها و فرهنگ‌های گوناگون واقع شود. معرفی شناخت دستگاهی و سیستمی از یک مکتب فلسفی، و بیان ویژگی‌ها و ضرورت و آثار آن از دیگر محورهای این جلسه بود.