دانشنامه سیره نبوی سال آینده به اتمام می رسد

شفقنا- مدیر پروژه دانشنامه سیره نبوی معتقد است: تنها راه خروج از نابهنجاری های موجود در عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی بازگشت مردم و مسئولان به آموزه های تمدن ساز ناب نبوی در حوزه های مختلف است.

به گزارش شفقنا، دانشنامه سیره نبوی موسوعه ۱۰ جلدی است که به شرح حال صحابی رسول خدا می پردازد و نکات فراوانی از سبک زندگی پیامبر اکرم (ص) می توان از آنها به دست آورد. این موسوعه توسط جمعی از پژوهشگران و با سرگروهی حجت الاسلام والمسلمین رمضان محمدی از ۲۰ سال قبل مورد تحقیق قرار گرفته است و امید می رود سال آینده به اتمام برسد. به بهانه فرارسیدن ایام مبعث رسول خاتم (ص) خبرنگار شفقنا گفت وگویی با حجت الاسلام والمسلمین رمضان محمدی، مدیرگروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه انجام داده است که در ادامه تقدیم خوانندگان ارجمند می شود:

    روند تدوین دانشنامه نبوی از ۲۰ سال پیش آغاز شد

حجت الاسلام والمسلمین رمضان محمدی در گفت وگو با شفقنا، بعثت پیامبر اکرم(ص) را مهمترین، باارزشترین و اثرگذارترین حادثه در طول تاریخ بشریت دانست و بیان کرد: رسول خدا (ص) «رحمة للعالمین» است و به همین جهت خاتم پیامبران نام گرفته است.

او درباره دانشنامه سیره نبوی توضیح داد: این دانشنامه، پژوهش جمعی و حاصل زحمت ده ها پژوهشگر است که از ۲۰ سال قبل آغاز شده و به دلیل عظمت کار، هنوز ادامه دارد و مراحل پایانی را طی می کند.

    دانشنامه سیره  نبوی در ۱۰ جلد منتشر می شود

مدیرگروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: این دانشنامه ۱۰ جلد است که ۸ جلد آن به صحابه پیامبر اکرم (ص) اختصاص دارد و دو جلد پایانی راجع به صحابیات (زنان صحابی) است که جزو اصحاب رسول خدا هستند. اصل صحابه در ۵ جلد پیش بینی شده است که در منابع اهل سنت، تعداد آنها ۱۲۰۰۰ نفر ذکر شده است که بعضا مشترک هستند یعنی با کنیه و لقب هم از آنها نام برده شده است بنابراین ۴۰۰۰ صحابه را ما استخراج کردیم و شرح حال اینها را نوشتیم.

او با مهم توصیف کردن شرح حال صحابه رسول خدا گفت: بخشی از این شرح حال ها، زندگی جزئی پیامبر اکرم (ص) است که شامل ویژگی های اخلاقی، رفتاری، شخصیتی و سیره رسول خدا در حوزه های مختلف است که صحابه روایت می کنند.

    دانشنامهسیره  نبوی نگاهی عادلانه، منصفانه و علمی به صحابه پیامبر (ص) دارد

محمدی با بیان اینکه دانشنامه نبوی نگاهی عادلانه، منصفانه و علمی به صحابه پیامبر (ص) کرده است، اظهار داشت: در این دانشنامه، حوادث و رویدادهای زمان رسول خدا جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است، اهمیت قبایل و ارتباط آنها با یکدیگر و زمینه سازی این قبایل برای بعثت پیامبر (ص) هم در زمره مباحثی است که به طور جداگانه و مفصل به آنها پرداخته شده است.

او همچنین اماکن منسوب به پیامبر اکرم (ص) و اماکن مربوط به تاریخ اسلام را بخش دیگری عنوان کرد که در دانشنامه معرفی شده است و تصریح کرد: بسیاری از این اماکن به دست وهابیت (سهوی یا عمدی) از بین رفته و تخریب شده است که لازم است به عنوان یادگاری های تاریخ اسلام معرفی شوند تا نسل های آینده در جریان آنها قرار گیرند.

مدیرگروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: بخش پایانی دانشنامه حاوی واژه ها و مفاهیم تاریخی و اصطلاحاتی است که در حوزه زندگی و سیره رسول خدا به کار برده شده است.

او گفت: گستره موضوعی در سیره نبوی سبب ایجاد گستره دانشی هم شده است به این معنا که از دانش ها و منابع مختلف استفاده شده و منحصر به نوشتن سیره رسول خدا نیست بلکه در شرح حال این صحابه، بخشی از سیره و سنت رسول خدا نهفته است و اطلاعات فراوانی را درباره سبک زندگی و سیره اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و اقتصادی پیامبر اکرم(ص) از لا به لای این شرح حال ها می توان کسب کرد.

محمدی، سرعت و سهولت دستیابی به مطالب را از ویژگی های دانشنامه نبوی ذکر کرد و افزود: در شیعه تاکنون چنین دانشنامه جامعی نداشتیم و از این جهت شاید در نوع خود بی نظیر باشد به ویژه آنکه حساسیت های فراوانی در خصوص صحابه رسول اکرم (ص) وجود دارد.

    در تالیف این دانشنامه از منابع شیعه و اهل سنت بهره گرفته شده است

او ادامه داد: مطالب موجود در این دانشنامه کاملا مستند به منابع شیعه و سنی است و تلاش شده تا نگاه تطبیقی به صحابه داشته باشیم و تقریب و وحدت مذاهب اسلامی هم کاملا حفظ شود.

مدیرگروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با تاکید براینکه منابع مورد استناد در دانشنامه از اصالت و اتقان و مقبولیت برخوردار است، گفت: عدالت و عصمت صحابه از جمله موارد مورد بحث در میان اهل سنت است که در این دانشنامه با بهره گیری از منابع اهل سنت به این باور (عدالت و عصمت صحابه) خدشه وارد کردیم.

او تاکید کرد: این دانشنامه از جامعیت و علمیت در زمینه صحابه رسول خدا برخوردار است و یک کار کاملا تاریخی است که سعی شده از هرگونه پیشداوری و حاشیه پردازی در آن پرهیز شود. روان نویسی و کوتاه نویسی در آن مورد اهتمام قرار گرفته ضمن اینکه عفّت قلم در آن کاملا حفظ شده است.

    اختصاص دوجلد دانشنامه به صحابیات

محمدی ادامه داد: شش جلد این دانشنامه آماده است و دو جلد پایانی مربوط به صحابیات (زنان صحابی) است، یک جلد نیمه تمام است و یک جلد هم هنوز وارد مراحل نگارش نشده است اما امید است سال ۱۴۰۱ این دانشنامه به اتمام برسد.

او درباره فضای جاهلی جزیرة العرب به روایتی از امیرالمومنین (ع) اشاره کرد و گفت: امام علی (ع) در این روایت – که در خطبه ۸۹ نهج البلاغه هم آمده است- می فرمایند: « خداوند او را هنگامى به رسالت فرستاد که در جهان رسولانى نبودند. زمانى دراز بود که مردم به خواب رفته بودند. فتنه ها سربرداشته و کارها نابسامان بود. آتش جنگها شعله مى کشید، روشنایى از جهان رخت بربسته و فریب و نادرستى آشکار گردیده بود. جهان به باغى مى مانست که برگ درختانش به زردى گراییده بود و کس از آن امید ثمره اى نداشت. آبش فروکش کرده بود. پرچمهاى هدایت کهنه و فرسوده گشته و رایات ضلالت پدیدار شده بود. دنیا در آن روزگاران بر مردمش چهره دژم کرده بود و بر خواستاران خود ترشروى گشته بود. میوه اش فتنه بود و طعامش مردار. در درون وحشت نهفته داشت و از برون شمشیر ستم آخته».

    علم و دانش در میان جامعه جاهلی جایی نداشت

مدیرگروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: علم و دانش در میان جامعه جاهلی جایی نداشت و مردم آن اصولا اهل تعقل و تفکر و اندیشه نبودند؛ پیامبر اکرم با بعثت خود، ناهنجاری های فکری، اجتماعی و اقتصادی مسلمانان را از بین برد و وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم اصلاح شد. این تغییرات اصولی و بنیادین در جامعه رسول خدا تا آنجا پیش رفت که مردم برای انجام کارهای خیر بر یکدیگر پیشی (سبقت) می گرفتند.

او در تبیین صفت «رحمة للعالمین» گفت: بعثت پیامبر اکرم به قدری بر فضای جامعه آن زمان تاثیرگذار بود که افرادی چون سلمان و ابوذر و مقداد در پرتو نور الهی تربیت و به جامعه اسلامی معرفی شدند.

    جامعه ما ایده ال و مورد رضایت رسول خدا نیست

محمدی با تصریح به اینکه روایات نبوی، به تمامه تمدنی است، بیان داشت: اینکه به این روایات عمل نکردیم ناشی از ضعف مسلمانی ماست چون جامعه ما ایده ال و مورد رضایت رسول خدا نیست. حتی جامعه جاهلی هم در جنگ های خود مبنایی داشتند، ظلم می کردند اما نه به این وسعتی که امروز شاهد هستیم.

او با اشاره به بداخلاقی های اجتماعی، اقتصادی و تربیتی که گاهی در جامعه دیده می شود، گفت: راه حل خروج از این روند نابهنجار، بازگشت به آموزه های تمدنی نبوی و مفاهیم دینی است؛ تنها در این صورت است که جامعه ما در همه ابعاد به توانمندی خواهد رسید.

    مردم و مسئولان به آموزه های تمدنی رسول خدا باز گردند

مدیرگروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به حدیث نبوی «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته» ابراز داشت: هم مردم و هم مسئولان باید به همان تمدنی بازگردند که پیامبر اکرم (ص) با الهام از رسول خدا در جامعه آنروز پیاده کرد و ما امروز فاصله گرفتیم. تنها راه این است که قدم به قدم آموزه های پیامبر(ص) را تبدیل به قانون کنیم و با تحریض و تشویق مردم، زمینه های بروز این آموزه ها را فراهم آوریم.