نشست هم‌اندیشی مدیران اجرایی استان قم با مدیران عالی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در راستای هماهنگی و اجرایی سازی مأموریت تخصصی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه مبنی بر «ساماندهی مسائل فرهنگی و اجتماعی حاشیه نشینی در کلان‌شهرها»، نشست هم‌اندیشی مدیران اجرایی استان قم با مدیران عالی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد.

در این نشست دکتر مجید کافی معاون پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با بیان اینکه این نشست هم‌اندیشی در رابطه با بحث مناطق حاشیه نشین و مأموریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در خصوص مسائل فرهنگی و اجتماعی آن که بعد کشوری و ملی دارد، است گفت: قبل از ورود به بحث کشوری تصمیم گرفتیم که جمع بندی و هم‌اندیشی در بحث حاشیه نشینی استان قم را داشته باشیم تا از تجربیات و اقدامات نهادها و مسئولین استان بهره‌مند شویم.

وی گفت: مأموریت گرایی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در راستای دغدغه مقام معظم رهبری که سال‌هاست این مسئله پیگیری می‌کنند و هم‌چنین لزوم ارتباط دانشگاه‌ها با جامعه و صنعت و کارآمدی علم در مقام عمل است.

دکتر کافی تصریح کرد: در این راستا طرح‌های مختلفی از سمت وزارت علوم اجرا شده که یکی از آنها بحث مأموریت گرایی است که بیشتر بیشتر جنبه استانی دارد، اما از میان مراکز دانشگاهی، 15 مرکز در سطح کشوری مأموریت دارند که پژوهشگاه حوزه و دانشگاه یکی از آنهاست، عنوان این مأموریت نیز « ساماندهی مسائل فرهنگی اجتماعی حاشیه نشینی در ایران» است.

معاون پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: در حال حاضر بعد از سال‌ها کار مشخص شده که معضل حاشیه نشینی بیش از اینکه اقتصادی باشد، فرهنگی است؛ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نیز در جنبه‌های مختلف فرهنگی مانند مسائل حقوقی، روانشناسی، علوم تربیتی، اقتصاد و جامعه شناسی را در نظر دارد و برای آن برنامه ریزی کرده است.

در ادامه سعید کاویانی مدیر پیشگیری از جرم اداره کل دادگستری قم بیان کرد: در تعریفی که در حوزه حاشیه نشینی با رویکرد پیشگیرانه وجود دارد، می‎توانیم مناطق حاشیه نشین را دولت‌های بدون کشور و کشورهای بدون دولت بدانیم، زیرا این مناطق رنگین کمانی از آسیب‌های اجتماعی و جرائم را به خود اختصاص داده اند، حوزه حاشیه نشینی هر سه مؤلفه کالبد شهر، مدیریت شهری و شهروندان را درگیر کرده است.

وی افزود: در مناطق حاشیه نشین جمعیت انبوهی زندگی می‌کنند و مناطق زیادی در آن درگیرهستند، هم‌چنین مناطق بافت فرسوده به مناطق حاشیه نشین متصل شده و این مناطق باید توامان مورد بررسی قرار بگیرند، به علاوه توزیع غیرعادلانه خدمات شهری در این مناطق است وجود دارد.

کاویانی گفت: با توجه به این توزیع مناطق حاشیه نشین و آسیب‌های اجتماعی موجود در آن، ضرورت دارد از بعد حقوقی، جامعه شناسی و روانشناسی این مناطق ارزیابی شوند و مشخص شود چند محله ما حاشیه نشین است، چند محله ما در بافت فرسوده قرار دارد و چه میزان اتباع داریم.

سپس مهندس یامولا معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قم بیان کرد: براساس برنامه‌های 4 ساله شهرداری قم یکی از الویت‌های شهرداری، بحث ساماندهی و ارتقا کیفیت محیط زندگی در سکونت‌های غیررسمی بافت فرسوده و بافت تاریخی است که اقدامات مختلفی نیز در این زمینه انجام شده است.

مهندس صادقی مشاور شهردار قم نیز در این نشست گفت: در گام اول باید حاشیه نشینی، علل و پیامدهای آن را به عنوان یک پدیده اجتماعی بشناسیم، باید بدانیم حاشیه نشینی یک امر ذهنی است یا یک امر عینی؟ اقدامات ما اگر برای ساماندهی حاشیه نشینی است باید پیامدها را بررسی کنیم و اگر بر مبنای مقابله باشد باید به علل بپردازیم.

وی ادامه داد: بیش از 3 هزار هکتار از شهر قم را بافت فرسوده و ناپایدار و 313 هکتار را بافت تاریخی تشکیل می‌دهد، بیش از 3 هزار هکتار نیز زمین بایر وجود دارد که مستعد آسیب و حاشیه نشینی است.

صادقی با بیان اینکه سهم مهلک برای این گونه مطالعات پیچیدن نسخه واحد برای کل کشور است، گفت: اگر حاشیه نشینی را به مثابه بستر تحرک اجتماعی در نظر بگیریم که افراد رشد اجتماعی خود را در حاشیه نشینی دنبال می‌کنند، این موضوع هیچگاه تمام نخواهد شد، ما باید بستر تحرکت اجتماعی مثبت و سازنده را فراهم کنیم و از این نوع حاشیه نشینی و تفکیک بین داخل و خارج محدوده شهر جلوگیری کنیم.

در ادامه مهندس مهدی‌نیا معاون سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قم اظهار کرد: فضای سبز در دو زمینه در بحث حاشیه نشینی می‌تواند مفید و مثمر ثمر باشد، اول بحث محدود کنندگی در توسعه حاشیه نشینی در حاشیه شهرها و دوم ایجاد توسعه متوازن.

سپس حجت‌الاسلام سید احمد طباطبایی نژاد مدیرعامل سازمان فرهنگی هنری شهرداری قم بیان کرد: ما در قم کاملاً درگیر دو بحث عینی و ذهنی حاشیه نشینی هستیم، در بحث ذهنی به بافت فرسوده و اطراف شهر امکانات کمتر می‌رسد که می‌تواند منجر به آسیب‌های اجتماعی شود.

وی افزود: در بحث زیرساخت‌های حاشیه نشینی موضوعی مورد بحث است که آیا این زیرساخت‌ها در سکونتگاه‌های غیررسمی افزایش پیدا کنند یا نه؟ هم‌چنین در مناطق بافت فرسوده یک نوع تدبیر وجود دارد و در مناطق حاشیه نیز موضوع متفاوت است.

طباطبایی نژاد گفت: بیشتر گله‌مندی در حاشیه نشینی شامل کمبود زیرساخت‌ها است که اگر از حیث محلی هم‌گرایی شکل گرفته باشد، اقدامات فرهنگی اجتماعی راحت‌تر، نتیجه بخش‌تر و قابل رصدتر است.

سپس دکتر داوری مدیر دفتر تسهیلگری امین آباد قم اظهار کرد: کشور سال‌هاست درگیر حل مشکل حاشیه نشینی است، این مسئله اوایل در مشکل اسکان غیررسمی بود که در شهر قم این موضوع فراگیر نیست.

وی با انتقاد از برخی طرح‌های موجود در کشور گفت: مطالعات، تحقیقات و برنامه ریزی‌های مربوط به حل مشکل حاشیه نشینی در دفاتر تسهیل گری انجام شد و زمانی که به نتیجه و بازده رسیده بود این دفاتر تعطیل شدند.

حجت‌الاسلام والمسلمین جوانی از مدیران مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران نیز در این نشست اظهار کرد: مهم‌ترین معضل حاشیه نشین معضل فرهنگی است، لذا باید بیشتر توجه ما به این مسائل منعطف شود و در ابعاد مختلف بحث شود؛ لازمه این توجه بیشتر، اطلاع از چند و چون قانون منع اختصاص امکانات خاص شهری برای حاشیه نشینی است که اگر این مسئله به مسائل فرهنگی هم سرایت کند، طبیعتاً معضل حاشیه نشینی دوچندان می‌شود.

وی گفت: بحث فرهنگی دارای ابعاد مختلف است، مانند فرهنگ اجتماعی، فرهنگ مذهبی، فرهنگ علمی و فرهنگ کار، که عدم وجود هر کدام تبعات خاص خود را دارد.

جوانی هم‌چنین تأکید کرد: در مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران در سطح کشور سازماندهی خوبی برای فارغ التحصیلان در نظر گرفته شده و یکی از عرصه‌های انجام وظیفه آنها عرصه اجتماعی است.

در پایان نشست دکتر حسین غریب مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قم مشکل اساسی آسیب‌های اجتماعی را فقر دانست و اظهار کرد: شهر مذهبی به لحاظ وجود شخصیت بزرگی که به آن رنگ و بوی مذهبی داده، مورد مهاجرت قرار خواهد گرفت که رسالت خدمتگذاران این شهرها را دوچندان می‌کند.

وی تأکید کرد: در طرح‌های توسعه شهری پیوست اجتماعی که مطرح می‌شود باید به معنای واقعی خود دیده شود.