تلاش معاویه برای اختلاف افکنی میان امام حسن(ع) و امام حسین(ع)

نیمه ماه مبارک رمضان مصادف با میلاد با سعادت دومین امام همام، امام حسن مجتبی(ع) است. ولادت آن بزرگوار در سال سوم هجرت در نیمه ماه مبارک رمضان واقع شده است؛ حضرت زهرا(س) ایشان را در پارچه حریری که جبرئیل از بهشت آورده بود قرار دادند و نزد رسول خدا بردند؛ در روایت دیگری بیان شده است که امام را در پارچه زردی قرار داده بودند ولی پیامبر(ص) از قرار دادن نوزاد در پارچه زرد نهی فرمودند و ایشان را در پارچه سفیدی قرار دادند و نام «حسن» را برای ایشان انتخاب کردند.
 
خبرنگار ایکنا به این مناسبت با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین مرادی‌نسب؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مولف کتاب‌های  «همسران و فرزندان امام حسن مجتبی(ع)» و «تطور‌شناسی اخبار مطلاق بودن امام حسن مجتبی علیه السلام در منابع اسلامی» گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم:
 
ایکنا ـ طبق تعابیر مفسران آیات زیادی در قرآن در شان خاندان اهل بیت(ع) از جمله امام مجتبی(ع) وارد شده است، این برداشت را درست می‌دانید؟
 
بله. روایات فراوانی در منابع فریقین از رسول خدا(ص) درباره جایگاه و مقام والای امام مجتبی(ع) بیان شده است که نشان‌دهنده جایگاه آن نواده رسول خدا در نزد پیامبر(ص) و خداوند است. آیاتی هم در شان این خانواده بیان شده است از جمله آیه تطهیر که به تعبیر مفسران در شان ۵ تن وارد شده است: إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا.
 
امام مجتبی(ع) از مصادیق اهل بیت(ع) طبق این آیه است؛ همچنین مفسران ذیل آیه مباهله، یکی از فرزندان رسول خدا را امام حسن(ع) دانسته‌اند(ابنائنا) زیرا مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران نشانه حقانیت دعوت پیامبر(ص) بود و همراهان پیامبر در این دعوت، حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و فرزندان ایشان یعنی امام حسن(ع) و امام حسین(ع)  بودند که دلالت بر عظمت و بزرگی این خاندان و افراد دارد.
 
نکته این است که خداوند سبحان علی(ع) را جان پیامبر(ص) و فرزندانشان یعنی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را ابناء آورده است زیرا این دو بزرگوار، دو نمونه اتم و اکمل انسان کامل هستند همچنین این آیه بیانگر آن است که این افراد دارای چنان عظمتی نزد پروردگار هستند که باید قدر ایشان را بدانیم و آنان را اسوه زندگی خود قرار دهیم.
 
آیاتی از سوره مبارکه انسان هم در شان این خاندان است: إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا. این آیات و آیات فراوان دیگر در قرآن مؤید و نشانگر جایگاه با عظمت این خانواده در نزد خداوند است پس باید همه بشریت از چنین افرادی تبعیت کنند و تبعیت از ایشان به مثابه تبعیت از دستورات خداوند و پیامبر(ص) است.
 
ایکنا ـ امام حسن(ع) در روایات چگونه معرفی شده‌اند؟
 
در روایات مطالب ارزنده‌ای در شان و جایگاه اهل بیت(ع) و امام مجتبی(ع) بیان شده است؛ از جمله پیامبر(ص) فرمودند: «ان الحسین و الحسن سیدا شباب اهل الجنه و ابوهما خیر منهما». حسن و حسین دو سرور جوانان بهشت هستند و پدرشان از آنان بهتر است یا فرمودند که آن دو ریحانه من در دنیای هستند و دو گل خوشبوی من. رسول خدا(ص) هر فرصتی پیدا می‌کردند امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را معرفی می‌کردند و حتی اگر در منبر بودند و حسنین(ع) تشریف می‌آوردند به احترامشان از منبر پایین می‌آمدند. آن دو را بغل می‌کردند و می‌بوسیدند و می‌فرمودند: اللهم انی احب فاحبته و احب من یحبه؛ خدایا من او را دوست دارم و او را دوست بدار و دوست دارم کسی که او را دوست دارد. این فرمایشات پیامبر(ص) در حق آن بزرگواران دلالت بر عظمت ایشان در نزد رسول خدا دارد.
 
در روایت دیگری از وجود مقدس پیامبر(ص) داریم که ان الحسن و الحسین امامان قائما او قعدا؛ این روایت دلالت دارد که پیامبر(ص) چرا آن دو را به عنوان امام جامعه معرفی کرده است زیرا از شایستگی برای امامت امت برخوردارند؛ این پیشگویی حضرت برای آن است که به نسل آینده بگویند امامان جامعه کسانی هستند که نزد خدا و رسول مورد تایید قرار گرفته‌اند و آنان در حقیقت استمرار رسالت پیامبر(ص) را برعهده دارند.
 
یکی دیگر از مواردی که خاندان پیامبر(ص) از جمله امام حسن(ع) مصداق بارز آن است حدیث کساء است که مختص پنج تن آل عباست در حالی که مردم پاکدامن و مؤمن در آن دوره در مدینه هم وجود داشتند ولی مقام ایشان آنقدر بالاست که به پنج تن اختصاص یافت. فضائل امام حسن(ع) بسیار زیاد است از جمله فضیلت دیگر آن امام بزرگوار آن است که وقتی برای عبادت آماده می‌شدند آنچنان خود را در برابر خدا آماده می‌کردند که با گرفتن وضو تنشان می‌لرزید و رنگ رخسارشان زرد می‌شد و می‌فرمودند در برابر پروردگار شایسته است انسان رویش زرد شود و رنگ زرد هم نشانه ترس از عذاب الهی است.
 
وقتی به در مسجد می‌رسیدند سر به آسمان بلند می‌کردند و می‌گفتند: الهی ضیفک بباک یا محسن قد اتاک المسیء فتجاوز عن قیبح ما عندی بجمیل ما عندک یا کریم الفائق؛ خدایا مهمان به درگاهت آمده است؛ ای احسان‌کننده گناهکار نزدت آمده است پس از بدی‌هایی که دارم به زیبایی‌هایی که نزد تو هست درگذر ای بخشنده که بر همه چیز فائق هستی.
 
ایکنا ـ برخی می‌گویند اگر امام حسین(ع) جای امام حسن(ع) بودند صلح نمی‌کردند، به نظر شما چقدر این تعبیر درست است؟
 
هر دو امام با توجه به شرایط و مقتضای زمان و مکان علیه دشمنان خدا و حکام بنی‌امیه قیام کردند و سکوت نکردند زیرا ستمگران جبار ارزش‌های الهی را به تمسخر گرفته بودند و دین تحریف‌شده بود؛ امام مجتبی(ع)، قیام بر ضد معاویه یاغی و ستمگر را انجام داد و سپاهیانش را برای نبرد با آن ظالمان فرستاد اما خیانت افراد سپاه امام(ع)، امام را به آتش‌بس تحمیلی سوق داد. امام حسین(ع) در زمان معاویه و پس از شهادت امام مجتبی(ع) قیام نکردند زیرا معاویه، چهره مزورانه از خود نشان می‌داد و در ظاهر اسلام را حفظ می‌کرد اما در باطن به اسلام ضربه وارد می‌کرد؛ در منابع از جمله شرح ابن ابی الحدید بر نهج‌البلاغه آمده است که او سب و لعن به حضرت علی(ع) را در منابر و مساجد رواج داد و در عین حال تظاهر به حفظ اسلام می‌کرد.
 
با مرگ معاویه و جانشینی یزید، امام حسین(ع) زیر بار بیعت با او نرفت و قیام ایشان هم اگر نبود خطر از بین رفتن دین وجود داشت؛ امام(ع) قیام کرد تا سنت‌های نبوی فراموش نشود و ندای آزادی به جهان برسد؛ امروز مردم قهرمان فلسطین و حزب الله لبنان و انصارالله یمن و جبهه مقاومت با تاسی بر امام شهید و لبیک یا حسین(ع) راه ایشان را ادامه می‌دهند و انشاءالله بر طاغوت یهود و صهیونیست غلبه خواهند کرد.
 
آن دو امام وظیفه خود  را به شایستگی و نیک انجام دادند و کار امام حسین(ع) همان کار امام مجتبی(ع) بود ولی در دو موقعیت مختلف.
بنی امیه تلاش داشتند با فریفتن عالمان درباری و خودفروخته از فضائل اهل بیت(ع) کاسته و فضائل ساختگی برای معاویه درست کنند؛ این افراد با گرفتن پول و مقام و ... به جعل روایات پرداخته تا با خیال خام خود به جایگاه اهل بیت(ع) در جامعه لطمه وارد کنند. ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه از جمله جلد چهارم صفحه ۶۳ و جلد ۱۱ صفحه ۴۳ و ۴۴ به این مطلب اشاره دارد که برخی از صحابه و تابعین به دستور معاویه تلاش کردند تا اخبار جعلی درست کرده و اخبار زشت را به حضرت علی(ع) نسبت دهند و برخی چون جرئت نام بردن از امام را نداشتند با کنیه عن ابی زینب استفاده می‌کردند.
 
از نسائی خواستند تا در مورد فضیلت معاویه حدیث بنویسد و او گفت من جز این روایت پیامبر(ص) که فرمود: لا اشبع الله بطنه، چیز سراغ ندارم؛ او را با کتک از مسجد بیرون راندند؛ او نگارش کتاب الخصائص فی الفضائل را در مورد حضرت علی(ع) نوشت و علت آن را چنین اعلام کرد که من چون دیدم مردم شام از علی(ع) منحرف شده‌اند آن را نوشتم.
 
اینکه دو امام، دو دیدگاه مخلتف در مورد یک ماجرا داشتند درست نیست و دست‌های آلوده و مغرض گزارشگران تاریخی تلاش داشتند تا میان این دو شخصیت مطالبی به نفع بنی امیه بسازند. به عنوان نمونه از امام حسین(ع) گزارش شده است که در برابر صلح برادرش فرمود پناه بر خدا از اینکه علی را در قبر تکذیب کنی و معاویه را تصدیق نمایی. یا گفته‌اند امام حسین(ع) صلح را نپذیرفت تا اینکه امام مجتبی(ع) با او سخن گفت و بعد ایشان پذیرفتند.
 
شواهد نشا‌ن می‌دهد دشمنان تلاش کردند تا بین دو امام اختلاف ایجاد کنند ولی شواهد زیادی وجود دارد که امام حسین(ع) صلح را بهترین راه می‌دانستند و سیره ایشان تبعیت از امام خود بود، هر چند مردم کوفه از ایشان خواستند که رهبری آنان را بپذیرد و با معاویه بجنگد ولی ایشان نپذیرفت و مردم را به اطاعت از برادرش دعوت فرمود و حتی وقتی امام مجتبی(ع) متهم به مذل‌المؤمنین شدند امام حسین(ع) در برابرشان ایستاد و امام را معز المؤمنین خطاب کرد.
امام حسین(ع) فریب احساسات برخی شیعیان در کوفه را نخوردند و علیه معاویه اقدامی نکردند و به صلح وفادار ماندند؛ البته هر دو امام می‌دانستند که معاویه به مفاد عهدنامه عمل نخواهد کرد و خود معاویه هم تصریح کرد که من برای حکومت و قدرت جنگیدم نه برای اقامه نماز و روزه و حج و ... .
 
گفت و گو از علی فرج زاده

منبع: ایکنا