نشست اِرهاص و معجزه از منظر تاریخ

چکیده وقوع اعجاز و عمل خارق العاده با مقایسه به زمان ادعای نبوت می تواند در یکی از سه زمان : گذشته ، حال و آینده باشد. بنابر این : ارهاص: معجزه و عمل خارق العاده ای است که از سوی پیامبر یا از طرف کس دیگر اما مربوط به پیامبراست و پیش از ادعای نبوت اتفاق می افتد مانند ساطع شدن نور از پیامبر بعد از ولادت، خشک شدن دریاچه ساوه ، فرو ریختن کاخ کسری . اما معجزه مربوط به بعد از بعثت انبیا می باشد و در تعریف آن گفته اند : تعریف معجزه :‌لقد عرّف علماء العقیده المعجزه بتعاریف مختلفه أتقنها و أکملها هو: انّ المعجزه أمر خارق للعاده، مقرون بالدعوى، و التحدّی، مع عدم المعارضه، و مطابقه الدعوى ویژگی های معجزه : امری برخلاف جریان طبیعی عالم و خارق عادت و خارج از توان متعارف بشر ؛ همراه و توام با دعوت به نبوت؛ همراه با تحدی و فرا خوانی همگان است ؛‌مغلوب عوامل دیگر واقع نمی شود. نه تنها تردیدی در اصل وجود معجزه نیست، بلکه یکی از دلایل اثبات نبوت انبیاست و پیامبران معجزاتی است که از جانب خدای تعالی آورده اند. قرآن کریم صریحاً جنبه اعجاز و فوق بشرى خود را در آیاتى چند اعلام‏ کرده همچنان که به وقوع معجزات دیگر غیر از قرآن از خاتم‏الانبیاء تصریح کرده است. اما بحث دراین است آیا اخباری که تحت عنوان معجزه نقل شده است، اولا آیا مفهوم واقعی معجزه بر آنها صدق می کند یا نه؟ ثانیا از کجا بدانیم که کتب تاریخی همان معجزه را که انبیا آورده اند، بدان شکل نقل کرده اند. (وثاقت تاریخی معجزه )‌. ثالثا آیا شهرت و متداول نقل شدن مطلبی می تواند دلیل بر ثبوت آن باشد و اصولا آیا تلازمی بین شهرت و صحت وجود دارد ؟ لازم به ذکر است که منکر شدن برخی روایات تاریخی دلیل بر انکار تاریخی آن نیست بکله تنها دال بر عدم ثبوت آن است و می گوییم برای ما اثبات نشده است. اخبار معجزه و خارق العاده در قرون متعدد تکثر پیدا کرده و از ده مورد که سیره ابن هشام ذکر کرده است در سده های بعد تا هزار و سه هزار مورد رسیده است. سوال این است که آیا فربهی روایات می تواند دلیل بر ساختگی بودن آنها باشد؟ فرضیه ها و سوالات متعددی وجود دارد که از جمله آنها این است که آیا مبادی تصوری معجزه در منابع تاریخی خوب منقح نشده است؟ آیا مصارد همه منابع یکی بوده است ؟ آیا اتحاد مفهومی بین منابع وجود داشته است ؟‌ چرا این همه معجزه نقل شده است و نقل این اخبار در پاسخ به چه نیازی صورت گرفته است . این ها سوالاتی است که این نشست به آنها پاسخ می دهد. در بررسی اخبار معجزه دو نکته بسیار حائز اهمیت است اول این که هر کدام از اخبار نقل شده باید جداگانه بررسی شود که صادق است یا کاذب و نفی و اثبات هر خبری ربطی به خبر دیگر ندارد . دوم این که تا به حال چنان از حقانیت این گزاره ها سخن رفته است که گویی همه آنها ناظر به واقع هستند ،‌اما در واقع جای نقد وبررسی در آنها وجود داد . رمضان محمدی