نگاهی به اقدامات پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

در ادامه گفت‌وگوهای روابط عمومی پژوهشگاه با رؤسا و مدیران بخش‌های مختلف پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به مناسبت هفته دولت، خبرنگار پژوهشگاه با دکتر محمد فتحعلیخانی رئیس پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت‌وگویی داشته که در ادامه ملاحظه می‌فرمایید.

دکتر فتحعلیخانی در تشریح و معرفی گروه‌های پژوهشکده علوم اسلامی بیان کرد: پژوهشکده علوم اسلامی دارای 4 گروه قرآن پژوهی، گروه تاریخ اسلام، گروه فلسفه و کلام و گروه حقوق و فقه اجتماعی است.

وی گفت: قسمت عمده فعالیت گروه تاریخ اسلام پرداختن و پژوهش در رابطه با تاریخ اسلام به خصوص تاریخ صدر اسلام است.  قسمتی نیز مربوط به بحث‌های بنیادی تاریخ و فلسفه نظری تاریخ و بخشی هم تاریخ معاصر ایران به عنوان بخشی از جهان اسلام است. تاکنون در حدود 100 عنوان کتاب از این گروه منتشر شده که نزدیک به 20 درصد از کتب منتشر شده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه را شامل می‌شود.

دکتر فتحعلیخانی افزود: محور اصلی فعالیت گروه قرآن پژوهی فلسفه تفسیر و مباحث مربوط به معناشناسی و فلسفه زبان در حوزه قرآن و قرآن پژوهی است و تا به امروز بیش از 70 عنوان کتاب توسط این گروه تألیف شده است.

رئیس پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهار کرد: بخشی از آثار گروه قرآن پژوهی، معارف قرآنی است که این بخش می‌تواند در خدمت گروه‌های دیگر باشد، مثلاً اگر موضوع تربیت از منظر قرآن مورد پژوهش قرار بگیرد، این گروه می‌توانند به صورت مشترک با گروه علوم تربیتی کار پژوهشی را انجام دهند.

وی ادامه داد: در گروه حقوق و فقه اجتماعی پژوهشکده علوم اسلامی قسمت فقه اجتماعی نسبتاً نوپا، جدید و مهم است که می‌تواند به مسائل مستحدثه و مورد ابتلاء از لحاظ فقهی و حقوقی بپردازد، این گروه نیز در حدود 50 کتاب منتشر کرده است. گروه فلسفه و کلام نیز در حدود 23 عنوان کتاب منتشر کرده است و به طور کلی قریب نیمی از کتاب‌های پژوهشگاه مربوط به پژوهشکده علوم اسلامی است.

عضو هیات علمی گروه فلسفه و کلام گفت: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در دور اخیر فعالیت خود به مطالعات کاربردی و پژوهش‌هایی که به حل مسئله‌ای از مسائل نظام اسلامی می‌پردازد توجه ویژه کرده و رویکرد کاربردی سازی علوم انسانی، سیاست اخیر پژوهشگاه است.

وی اظهار کرد: گسترش روابط بین المللی با مراکز علمی جهان، جهان اسلام و منطقه غرب آسیا اولویت دیگری است که حسب توصیه مقام معظم رهبری در دستور کار پژوهشگاه قرار گرفته است. پژوهشکده علوم اسلامی با توجه به ماهیت گروه ها رشته‌های تحت پوشش خود، در موضوع کاربردی سازی علوم انسانی در خط مقدم فعالیت پژوهشگاه قرار ندارد.

دکتر فتحعلیخانی گفت: درعین حال ما در گروه‌های پژوهشکده علوم اسلامی به این مسئله توجه داشته و اقداماتی را صورت دادیم؛ گروه‌هایی مانند فلسفه و کلام و قرآن پژوهی طبعاً کارهای بنیادین دارند، اما به منظور تقویت جریان کاربردی سازی علوم انسانی طرح هایی و لو بنیادی را در قلمروهایی نظیر روش شناسی علوم انسانی اسلامی و مطالعات قرآن و نظریه‌پردازی در علوم انسانی را پیگیری کرده اند. در موضوع نظریه پردازی با استفاده از ظرفیت معرفتی قرآن، تفسیر موضوعی به عنوان روشی برای دستیابی به نظریه قرآنی در موضوعات و مسائل علوم انسانی مورد واکاوی و پژوهش واقع شده است.

وی ادامه داد: گروه حقوق و فقه اجتماعی به لحاظ ماهیت رشته حقوق و فقه برای حل مسائل مستحدثه و مورد نیاز نظام اسلامی مستعدتر است و به لحاظ موضوعی آمادگی بیش‌تری برای پوشش مسائل مبتلابه و امروزی دارد، به همین دلیل در نیازسنجی این گروه عناوینی دیده می شود که کاملاً نزدیک به مسائل عینی کشور است، به طور مثال فقه منابع طبیعی و محیط زیست، بحث‌هایی درحوزه قلمرو فقه پزشکی، فقه رسانه، فقه حکومتی، فقه فضای مجازی و جرائم رایانه و احکام آن‌ها از منظر فقه اجتماعی در دستور کار است.

رئیس پژوهشکده علوم اسلامی پژوهشگاه در رابطه با برنامه‌های آینده در گروه حقوق و فقه اجتماعی گفت: راجع به مسئله کرونا در این گروه همایش برگزار شد و در پیش‌بینی‌های مربوط به برنامه‌های آینده، طرحی با عنوان بیماری‌های همه‌گیر با تأکید بر بیماری کرونا با توجه به پیشینه مباحثی که درهمایش انجام گرفت با اتقان کافی انجام خواهد گرفت؛ هم‌چنین مباحث مربوط به مدیریت شهری، مسائل مربوط به ژنتیک و بیوتکنولوژی، فقه امنیت و مباحث جدید درباره احکام کیفری جدید اسلام بخش قابل توجهی از برنامه‌های آینده را شامل می‌شود.

وی گفت: این پژوهشکده دارای 20 عضو هیئت علمی است که در حال حاضر تعداد حدود 179 طرح پژوهشی به طور مستقیم و یا به کمک این اساتید و تحت اشراف شورای علمی گروه های پژوهشکده در حال اجراست که حدود پنجاه درصد از طرح های در حال اجرا در پژوهشگاه را تشکیل می دهد.

فتحعلیخانی در رابطه با تحول و اسلامی سازی علوم انسانی گفت: پژوهشکده علوم اسلامی بنیادی ترین نقش را در موضوع تحول علوم انسانی و اسلامی سازی برعهده دارد، زیرا مبنای کار را از لحاظ مباحث فلسفی، عقلی، کلامی، تفسیری و تاریخی بررسی می‌کند، طرح های گروه های پژوهشکده در این خصوص علی‌رغم اهمیت بالا و بنیادی بودن، زود بازده نیست و به همکاری با سایر گروه‌های پژوهشکده وابسته است، در همین راستا گروه‌های پژوهشکده علوم اسلامی در طراحی طرح‌های مشترک با گروه‌های دو پژوهشکده دیگر پیش قدم هستند و چند طرح نیز در حال حاضر به صورت مشترک در حال انجام است.