طهرانچی:
علم در چارچوب حکمت حرکت کند
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در کنفرانس بین‌المللی «خانواده و تربیت معنوی» که امروز ۲۷ مهرماه در سالن بیان پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد، اظهار کرد: شاهد حوادثی در کشور هستیم که موضوع اساسی این است که اگر بخواهیم بین انقلاب اسلامی و نظام سلطه آوردگاه و جولانکاه تقابل ببینیم، بلا شک خانواده است لذا امیدواریم ارائه امروز بنده پاسخگوی بخشی از مسائل محیط جامعه باشد.
وی با اشاره به اینکه در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در موضوع خانواده و بحث علم و دین گام‌های مهمی برداشته است، ادامه داد: در واقع بحران‌های امروز در جامعه تجلی بروز اجتماعی تلاش نظام سلطه برای حاکمیت بر ملت‌ها بر مبنای تحول در اندیشه‌ها است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به مباحث جنسیتی و بحث‌های هاروارد، افزود: در مباحث غربی در واقع مالکیت بر بدن احساسی نیست که به جوان داده شده بلکه مبنایی بین زوجیت و جنسیت است و این صحنه کلیدی است؛ تربیت کنشی است از دانش تا مهارت که مربی نسبت به شکل‌دهی متربی از طریق دانش و مهارتش اقدام کرده و جامعی است که مربی نسبت به دانش بینش و مهارت یک کنشگر اعمال می‌کند.
لزوم تشخیص صحیح ساحت انسان و علم
طهرانچی بیان کرد: اکنون سوال اینجاست که در کدام چارچوب به مسئله می‌خواهیم نگاه کنیم؟ درچارچوب علم و دین، در چارچوب استقلال، در چارچوب وحدت و تعارض یا در چارچوب گفت‌و‌گوی بین علم و دین؟ اگر حاکمیت نتواند بین دانش خانواده و دانشی که به فرد می‌دهد و قوانین ارتباطی برقرار کند در کف جامعه مطالبه عجیبی پیش می‌آید که همان جنسیت و برابری است؛ باید به سمت وحدت برویم و راه پیشنهادی تاکنون علوم اسلامی انسانی بوده است، البته وزارت علوم در سال‌های طولانی در دست افرادی بوده که در کتاب یکی از این افراد آمده است: «راه حل عبور از تعارض گزاره‌ها به این شکل است که اسلامی کردن علوم اسلامی از نظام آموزش دانشگاهی کنار گذاشته شود.»
وی با اشاره اینکه با تغییر کتاب شاهد اتفاق خاصی نخواهیم بود، ادامه داد: منطقه منازعه را به درستی تشخیص ندهیم جایی بحث می‌کنیم که ثمری ندارد، منطقه منازعه ما در چیستی و چرایی در پایش است؛ فکر کنیم اگر سیاست‌پذیری را انجام دهیم و کتاب‌ها را عوض کنیم مسئله حل می‌شود، اما این شکل نیست.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه در سوره جاثیه آمده «أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَٰهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَىٰ عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَىٰ سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَىٰ بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن یَهْدِیهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ ۚ أَفَلَا تَذَکَّرُونَ»، گفت: ساحت انسان و علم را درست تشخیص ندهیم و تکلیف خود را روشن نکنیم، مسلما ابعاد بعدی علم درست نمی‌شود؛ باید مشخص کنیم سیاست گذاری بر مبنای خدا است یا خیر.
شکل امروز جهان نتیجه سیاست علمی است نه نتیجه حرکت علمی دانشمندان
طهرانچی بیان کرد: بعد از جنگ جهانی دوم اساسا سیاست برای علم آغاز شد و این علم برای علم که تلاش دانشمندان برای پاسخ به شناخت انسان و طبیعت است، تبدیل به علم برای توسعه نظام سلطه شد؛ غرب می‌گوید سیاست علم مبتنی بر ارزش‌ها و گشودن به سمت مباحث عمومی جامعه است و دانشمند در واقع مجری است چون سیاست علم را سیاست‌گذار تعیین می‌کند.
وی اضافه کرد: این جابجایی تهدید است، در سند «فراتر از طوفان پیش‌رو» می‌گوید آمریکا جایگاه سلطه بودن خود را از دست می‌دهد تهدید است و از دست دادن جایگاه علمی نظام سلطه ما را از بین می‌برد؛ ماحصل ۵۰ ساله رهبری نظام سلطه بر علم جهانی است و اگر ارتباطات حاکم بر علم در دست کسی دیگر بود شکل جهان به گونه‌ای دیگر بود.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ابراز کرد: در سند ذکر شده می‌آید که رهبری جهانی از طریق رهبری علمی صورت می‌گیرد، شکل امروز جهان نتیجه سیاست علمی است نه نتیجه حرکت علمی دانشمندان؛ حکمرانی اساسا با سیاست‌گذاری عمومی در حوزه‌های مختلف انجام می‌شود و علم و فناوری شکل علم را تشکیل می‌دهد و نهاد علم برگرفته از سیاست علم منبعث و تنظیم می‌شود؛ حالا باید ببینیم آیا می‌شود که در این چارچوب ماند و مدعی پایان نظام سلطه بود چون در این دیدگاه خانواده امری فرعی است بر مسئله اجتماعی است.
دانشمند در سیاست علم کنشگر و سرباز است
وی اضافه کرد: در سند سیاست علمی آمریکا آمده که علم منشأ سلامتی و کامیابی است و رهبری جهانی از طریق رهبری علمی انجام می‌شود؛ پروفسور نیلز در کتابی مطرح کرده است که «دانشمند در سیاست علم کنشگر و سرباز است و فرمانده نیست؛ تعارضات بین علم و باورهای دینی و ارزش‌ها، کانونش منازعات داغ بین سیاست‌گذاران و دانشمندان است.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تفاوت بین علم و سیاست علم بیان کرد: به دلیل ماهیت ذهنی سیاست علم، اثبات درستی و یا نادرستی سیاست خاص غیر ممکن است ؛ غرب آزمایشگاه بیوتکنولوژی را ایجاد کرد و اعلام کرد که ما نگران جنگ بیولوژیک هستیمغ در واقع این مسیر صحیح تبدیل به ناصحیح شد و پژشکی تبدیل به بحران شد.
طهرانچی بیان کرد: دعوا با نظام سلطه است و باید زمین بازی را عوض کرد و اگر کف میدان جوان ۱۸ ساله را از دست دادی و در تربیت کم آوردی زمین بازی دچار خرابی و کژی است و با بستن و محدود کردن چیزی تغییر نمی‌کند؛ خرابی‌ها و کژی‌ها پاسخش عوض کردن زمین بازی است و باید از مدرسه و سفره قرآن نهایت بهره برد چرا که کتاب هدایت است و در آن به پدیده‌های انسانی، اجتماعی و طبیعی اشارات جدی دارد و سؤال اینجاست در تفکر علمی جایگاه گزاره‌های قرآنی کجاست؟ ما انسان را چگونه تعریف می‌کنیم؟ چکونه بین نظریه، گزاره و قرآن ارتباط برقرار کنیم؟
وی با بیان اینکه هر جای قرآن فرمانروایی را بیان می‌کند حکمت و علم را به دنبال آن می‌آورد، ابراز کرد: حکمت چیزی است که غیر از کتاب پیامبران به ما آموزش دادند که باید آن را استخراج کنیم؛ جنس حکمت مجموعه‌ای از فرمان‌ها است که علم نیست و هر جا بحث خانواده و مسائل اجتماعی است حکمت در کنار علم ظهور و بروز جدی دارد و این چارچوب جدیدی است که باید آن را خلق کنیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه سیاست‌گذاری نوعی تبیین علمی حکمی است، گفت: در آیات قرآن ارکان اجتماع، تاکید بر رکن خانواده و تبیین حدود الهی و سنن حاکم مبتنی بر علم و حکمت و لزوم توجه انسان به گروه های اجتماعی مطرح شده است.
وی اضافه کرد: سیاست‌گذاری نهاد علم بر پایه علم و حکمت باشد تا براساس این حکمت بتواند حکومت کند و ارتباط حوزه و دانشگاه همان ارتباط علم و حکمت است، گفت: اگر علم می‌خواهد مسائل کف جامعه را حل کند باید مسیری را برویم که بتوانیم پاسخ دهیم و پاسخ شروعش حکمت است و ادامه آن علمی است که در چارچوب حکمت حرکت کند و این علم امروزی تا الان پاسخگو نبوده است.
طهرانچی با اشاره به اینکه اگر می‌خواهیم دانشگاه درست شود باید انسان‌شناسی، خانواده‌شناسی و سپس جامعه‌شناسی داشته باشیم، گفت: خانواده یک مکتب فکری است و این همان تحولی است که باید در همه نهادها اتفاق بیفتد؛ عده‌ای در این میان معتقدند که رویکرد اسلامی کردن دانشگاه‌ها جواب می‌دهد، بنده می‌گویم خیر مانند این است که یک قرآن داخل ماشین بگذارید و همه جا بسم‌الله بگوییم این رویکرد است بله؛ اما ما باید به پارادایم برگردیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: ما نظریه علمی از قرآن نمی‌گیریم اما ملاک اصلی انتخاب نظریه‌های بشری همخوانی با چارچوب‌های قرآنی است، هر نظریه‌ای که این را رعایت کرد لزوما کافی نیست و باید خوب تبیین کند؛ اما برای اینکه نظریه درست باشد این را باید رعایت کند و در واقع ملاک انتخاب نظریه سنت‌ها و تبیین الهی است.
نظر شما :