بررسی تاریخی چالش‌های فراروی متکلمان امامیه با تکیه بر مسئله تقریب مذاهب در قرون ۵ تا ۷ ه.ق
A historical study of the challenges of imamiyyah theologans based on theapproximation of religion
قدرت‌یابی ترکان در قرون 5 تا 7 هجری در ایران و عراق و ائتلاف نیروهای سیاسی مذهبیِ اهل‌سنت (سلطنت و
خلافت)، به‌ویژه در عصر تسلط ترکان غزنوی و سپس سلجوقی، موجب رشد نفوذ حدیث‌گرایانِ سنی‌مذهب شد.
همچنین در اثر تعصبات و منازعات فرقه‌ای، رشد مراکز علمی تک‌فرقه‌ای و حکومتی، جموداندیشی و خردستیزی،
متکلمان شیعه امامیه در تبیین و دفاع از عقاید و اندیشه‌های شیعه با چالش‌هایی مواجه شدند که زمینه‌ساز کاهش
تفاهم مذهبی و تشدید تنش‌های مذهبی بود. ازاین‌رو، متکلمان شیعه کوشیدند از طریق طرح مشترکات دینی و
اجتناب از منازعات فرقه‌ای، همکاری با نهادهای سیاسی و فعالیت فرهنگی، اعتدال و تسامح در مقابل تعصب مراکز
علمی عصر، مقابله با خردستیزی و جزم‌اندیشی اهل‌سنت، تقیه، هجرت، دعوت به جدال احسن و آشکارساختن
تفاوت شیعه امامی با دیگر انشعابات تشیع، فضایی باز و عاری از خشونت مذهبی برای تبیین و دفاع از عقاید شیعه
و ایجاد زمینه تقریب به‌وجود آورند.
سروش