در اندیشه امام خمینی نهاد علم، دین و قدرت سه نهاد همگرا و هم افزا تعریف می شوند.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علی محمد حکیمیان در وبینار بین المللی «رابطه نهاد علم و نهاد دین، تجارب جهانی» که امروز(شنبه ۲۷آذر) به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه برگزار شد با اشاره به سابقه تاریخی نهاد علم و دین اظهار داشت: آنچه در قرون وسطی اتفاق افتاده بود نهاد علم و قدرت در زیر چتر دین در جامعه  تعریف شده بود. به عبارت دیگر آن دو مشروعیت خود را از نهاد دین میگرفتند و پا در زنجیر کلیسا با برداشتها و تفسیر از دین  در مورد علم و حاکمیت داشتند.
وی بیان کرد: تا اینکه با رنسانس و تغییرات مهمی که رقم خورد این سوال جدید به وجود آمد که تا چه اندازه دین می‌تواند مشروعیت بخش علم و قدرت و حاکمیت باشد؛ این سوال مهی بود که هنوز نیز  توسط عالمان و اندیشمندان غرب به آن پاسخ لازم داده نشده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حکیمیان تصریح کرد: با گذشت زمان، گالیله رنسانس دوم فکری را در این مسئله ایجاد کرد .او این پرسش را کرد که تا چه میزان نهاد قدرت و سیاست و نهاد دین می‌تواند با نهاد علم سازگاری داشته باشد، در واقع براساس تفکر او،  نهاد علم، تجربی و حسگرا بود و در این حد آن را تعریف می‌کرد و علم وقتی میتوانست متحول شود که خود را از سیطره دین و قدرت ازاد کند.
وی تصریح کرد: این سوال او و ضربه‌ای که وارد کرد توانست در جامعه اروپا تحول‌آفرین و موجب رونق گرفتن علم تجربی شود و نهاد علم تجربی با قدرت گرفتن توانست در مقابل نهاد دین قرار بگیرد تا آن جا که این تفکر را رایج کرد که نهاد دین باید از نهاد علم جدا شود و قلمرو این دو از هم جدا گردد.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: با پیشرفتهای علوم تجربی و ازادی علمی  نهاد قدرتمند دین در چندین قرن در حد کلیسا محبوس شد ،چرا که نهاد دین اصرار بر یافته هایی داشت که پیشرفت علم تجربی خط بطلان بر انها کشیده بود، تا اینکه در قرون معاصر مخصوصا دهه های اخیر اندیشمندان  و خصوصا فیلسوفان به این نتیجه رسیدند که علم تجربی محدودیت دارد و نمی‌تواند پاسخگوی همه نیازها و دریافت‌های بشری باشد. علم تجربی به تنهایی قادر نیست آرامش زندگی را نتیجه دهد و گم شده بشر صرفا تکنولوژی و صنعت نیست بلکه بشریت گمشده دیگری دارد که با علم تجربی حاصل نمی شود.
وی گفت:  اما در دوران پسا رنسانس نهاد سیاست توانست خود را به نهاد علم در اروپا نزدیک و با پذیرش دموکراسی، خود را از سیطره نهاد دین قرون وسطایی جدا کند و راهکاری برای خود بیابد و در این وضعیت هر دو در کنار هم علیه نهاد دین به پا خواستند و اینگونه نهاد دین تضعیف شد. حتی نهاد قدرت با سیاستگذاری توانست زنجیر بر نهاد علم زند و او را به استخدام خود دراورد و برای امیال خود نهاد علم را کارگزار خود کند.
دکتر حکیمیان در این باره افزود: در قرن‌های اخیر اندیشمندان به این نتیجه رسیدند که باید متن دین را بازخوانی کرد تا نیازهای بشری که بواسطه قدرت و علم برطرف نشده است از سوی نهاد دین پاسخ داده شود.
وی تصریح کرد:  اما با گذشت ۳۵۰ سال از رنسانس با شکل‌گیری انقلاب اسلامی فیلسوف و اندیشمند بزرگی همچون امام خمینی(ره) که خود در راس نهاد دین و اکنون در راس نهاد قدرت قرار گرفته بود، همگرایی نهاد علم، سیاست و دین را لازم و ضروری دانست.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بیان کرد: ایشان بر این اعتقاد بود که زمانی ما موفق خواهیم بود که هر سه نهاد علم، دین و سیاست در کنار همدیگر و همسو باشند و از یک آبشخورگاه یکسان و متعالی تغذیه شوند.
وی عنوان کرد: امام خمینی(ره) در همان ابتدای انقلاب، انقلاب فرهنگی را در ایران به وجود آورد و تشکیل پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ماحصل اندیشه امام در این عرصه مهم است. مکانی که چندین سال ماوی بحث و گفتگوی اندیشمندان حوزه و دانشگاه در موضوع چگونگی تعامل این دو نهاد بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین  حکیمیان خاطرنشان کرد: رخداد بزرگی با اندیشه امام(ره) پیش آمده بود که غربی‌ها هنوز  هم نتوانسته‌اند آن را فهم نمایند یعنی نتوانستند همگرایی نهاد حاکمیت، دین و علم را تشریح کنند، اما ناتوانی غرب در همگرا کردن این سه نهاد به دستگاه معرفتی انها باز میگردد. در واقع آنچه تفکر امام را از دانشمندان غربی مجزا می‌کند دستگاه معرفتی امام خمینی است.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: در دستگاه معرفتی اسلام، صرفا دریافت‌های حسی و حتی عقلی کفایت نمی‌کند، بلکه علاوه بر شناخت تجربی و حسی،دستگاه عقل و اشراق نیز بخشی از دستگاه معرفتی است و به نظر بنده یک عنصر دیگر نیز در دستگاه معرفتی انسان وجود دارد که ان را نهاد روح الهی می نامم. این نهاد هنر مبدعه و خلاقیت انسان است که او را خلیفه الله می کند و خلاقیت افرین است و این نهاد معرفتی چهارم مبدل هست های دریافتی توسط دیگر نهادهای معرفتی به بایدهاست و این هنر انسان و مایز او از دیگر مخلوقات است.
وی تاکید کرد: تنها انسان متعالی می‌تواند با انقلاب روحی که در او وجود دارد این همگرایی و هم‌‎افزایی سه نهاد علم ،دین و قدرت را به وجود آورد، انسان متعالی شده است که اجازه نمی دهد هیچکدام از این سه نهاد زنجیر بر پای دیگری زند. انسان متعالی میداند که برای تحقق حاکمیت الهی بر روی زمین این سه نهاد باید با هم افزایی و یک راستایی فعالیت داشته باشند و جهت تحقق به این امر نهاد دانشگاه و نهاد حوزه باید به همفکری و هم آهنگی رسیده و مدیران و حاکمان را برای نهاد هم سوی قدرت و حاکمیت تربیت کنند. اگر جامعه ما بخواهد جامعه‌ای آزاد و متعالی باشد هیچ کدام از این سه نهاد نباید در بند زنجیر دیگری باشند ، بلکه باید هم‌گرا و هم‌افزا و همسو باشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین حکیمیان عنوان کرد:  تنها انسان متعالی می تواند با نهاد روح الهی که در درونش وجود دارد  هم گرایی را در میان دین و علم و قدرت به وجود بیاورد. و حوزه و دانشگاه باید تربیت کننده این انسان متعالی باشند و این با تعامل و همکاری این دو نهاد دینی و علمی حاصل خواهد شد.