ضعف، انحطاط و وابستگی جهان اسلام در عصر حاضر، مسئله‌ای است که بسیاری از متفکران مسـلمان آن را مورد نقـد و واکاوی قرار داده‌اند. یکی از مهم‌ترین دلایل این افول فکری و اجتماعی که فاروقی آن را «بیماری امت» نام گذاشته است، عدم شکل‌گیری علم و معرفت اسلامی است. علمی که بتواند در مقابل نظریه‌های رقیب، از موجودیت نظری و عملی خود دفـاع کند. با نگاهی به میراث علم اسـلامی و وضعیت امـت، اهمیت این نکته برجسـته می­‌گردد که علم اسلامی، امری مطلوب و ممکن است که مطلوبیت آن، به نیاز حـوزه­‌هـای مختـلف فـکـری، فـرهنـگی، اجتـماعی و سیاسی جهـان اسـلام برمی‌گردد. شکل‌گیری آن نیز با شناسایی سلسله‌مراتب معرفتی، چگونگی تقسیم‌کار معرفت و در نهایت شکل‌گیری «روش‌شناسی علم اسلامی» ممکن است. کتاب حاضر ضمن ارزیابی روش‌شناسی علوم انسانی اندیشمندان سرشناس جهان اسلام در چند دهه اخیر، تلاش دارد مدل و الگویی از علم اسلامی ارائه نماید.