یکی از راهبردهای اساسی جهت نیل به فهمی دقیق‌تر از علوم‌انسانی، شناخت فلسفه تحقیق در این علوم است. فلسفه تحقیق، ما را قادر می‌کند تا مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و روش‌شناختی هرکدام از روش‌های تحقیق را شناسایی کنیم. بر این اساس، فهم این مبانی بنیادین، ما را به سوی حوزه‌هایی از شناخت رهنمون می‌کند که در استفاده از روش‌های تحقیق متناسب در حوزه‌های مختلف علم و دانش، شفاف‌تر عمل کنیم. با توجه به حضور سه پارادایم غالب (اثباتی، تفسیری و انتقادی) در حوزه‌های مختلف علوم انسانی، در این کتاب تلاش شده تا مبانی فلسفه تحقیق در این سه پارادایم، ارزیابی شود. در این ارزیابی، نه ‌تنها مبانی بنیادین هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی، بلکه مبانی روش‌شناسی در رابطه با چگونگی ورود به واقعیت تجربی تحقیق نیز معرفی شده است. در فصل پایانی کتاب نیز تلاش شده تا به ارزیابی نقادانه فلسفه تحقیق در اسلام پرداخته شود و یک مدل پیشنهادی نیز در این زمینه ارائه گردد.