مطالب این اثر - سوای پیشگفتار مترجم - در هشت فصل قلمی شده است: فصل یکم به تربیت از نگاه کتاب و سنت پرداخته است و در هفت فصل دیگر، از سیر تحول آرای تربیتی در تمدن اسلامی سخن رفته و از این رهگذر به تحول آموزش و عوامل و مصادیق آن اشاره شده است و گاه این عوامل و مصادیق در دوره‌های گوناگون تاریخی با یکدیگر مقایسه شده و از ثبات و تحول روش‌ها و هدف‌ها و آداب و اخلاق آموزشی و برنامه‌های درسی یاد شده و از پاره‌ای از تربیت‌پژوهان بزرگ مسلمان سخن به میان آمده است و به شماری از عوامل دخیل‌افتاده در شکوفایی و فسردگی تعلیم و تربیت در میان مسلمانان اشارتی رفته است.