فکر کردن درباره زندگی اجتماعی سابقه‌ای طولانی دارد، و حتی آن را می‌توان از آغاز زندگی انسان دانست. این اندیشه‌ها تا به امروز، حداقل، به سه نوع معرفت (فلسفه اجتماعی، نظریه اجتماعی و جامعه‌شناسی) انجامیده است. جامعه‌شناسان غربی در پیشینه علم جامعه‌شناسی، غالباً از اندیشمندان شرقی، به‌خصوص مسلمان یاد نمی‌کنند؛ در صورتی که در هر فرهنگی، متفکرانی بوده و هستند که درباره زندگی اجتماعی انسان اندیشیده‌اند. کتاب حاضر درصدد جبران این غفلت یا تغافل است و سنت‌های فکری متفاوت اندیشمندان اجتماعی مسلمان درباره زندگی اجتماعی را عرضه می‌دارد.
کتاب سه بخش دارد: «صدر اسلام»، «متقدمان» و «معاصران». بخش اول، دربردارنده فصل اول، یعنی «رویکرد وحیانی( قرآنی- حدیثی)» است. بخش دوم، دربردارنده هفت فصل(فصل‌های دوم تا هشتم) است و رویکردهایِ فلسفی- عقلی، کلامی، نقلی- تفسیری، فقهی- اصولی، عرفانی، گزارشگری و خطابی را حکایت می‌کند. بخش سوم، دربردارنده سه فصل(فصل‌های نهم تا یازدهم) است و رویکرد سنت‌گرایان، مدرن و تلفیقی را عرضه می‌دارد. همه فصل‌ها را با محوریت «رویکرد»، و نه اشخاص، آورده‌ایم.