مبنای لجبازی کودک

مسعود جان‌بزرگی، استاد تمام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از قم،‌ در سلسله جلسات «تربیت فرزند براساس رویکرد درمان معنوی»،‌ در پاسخ به سؤالی درباره لجبازی کودک اظهار کرد: در خصوص لجبازی کودک لازم است که والدین بتوانند ابتدا مبنای این رفتار را شناسایی کنند.

وی ادامه داد:‌ خداوند مغز انسان را به‌گونه‌ای خلق کرده است که با اجبار رابطه خوبی ندارد. خداوند در قرآن اشاره می‌کند که «لَا إِکْرَاهَ فِی الدِّینِ» یا در همان آیات ابتدایی سوره بقره اشاره دارد که «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا یُؤْمِنُونَ» یعنی به آن‌ها هر چه بگویید یا نگویید روی لجبازی خودشان از شما تبعیت نخواهند کرد.

مبدع رویکرد «درمان معنوی خداسو» تصریح کرد:‌ لج‌بازی  اساسا در طبیعت انسان وجود دارد و باید بدانیم علائم و ریشه‌های آن در سنین مختلف چیست و چه زمانی بارز می‌شود. به‌عنوان مثال نوزادی که تازه به دنیا آمده و حاضر به تغذیه از مادر نیست و شما بخواهید با زور این عمل را انجام دهید، ممکن است حتی برای همیشه از تغذیه با شیر مادر اجتناب کند. 

وی افزود: در روانشناسی بیان می‌شود که با برنامه ذهنی کودکان ارتباط برقرار کنید و از تحریم و تجویز اجتناب کنید؛ زیرا وقتی به بچه‌ها دستور مستقیم بدهیم که «بیا غذا بخور»، در ذهن او «نمی‌آیم» شکل می‌گیرد. معمولا اولین کلماتی که بچه‌ها یاد می‌گیرند «نه» است و موافقت کردن را خیلی دیرتر یاد می‌گیرند.

حرکت براساس برنامه ذهنی کودک

این روانشناس گفت: انسان‌ها با رفتار خود در همه مقاطع سنی این پیام را می‌دهند که «لطفا مرز مرا رعایت کن»؛ مادر و پدر اگر نسبت به برنامه‌ای که در درون کودک است هوشیار نباشند، با ذهن خودشان با کودک صحبت می‌کنند نه با برنامه ذهنی کودک. به همین خاطر بچه‌ها لجبازی می‌کنند.

جان‌بزرگی بیان کرد: به‌عنوان مثال اگر برای کودک از کلمه «یا» استفاده کنیم، یعنی بگوییم «خودت غذا می‌خوری یا من به تو غذا بدهم؟» در این صورت بچه انتخاب می‌کند و در واقع روی برنامه ذهن کودک قرار گرفته‌ایم. داشتن حق انتخاب،‌ برنامه ذهن انسان است که خدا در روان او قرار داده است.

وی افزود:‌ حرکت برخلاف این برنامه سبب می‌شود فرزند با ما همراهی نکند. هر چقدر اصرار کنید، او انکار می‌کند. حتی اگر نهایتا زورش نرسد، از ترس تبعیت کرده و تسلیم می‌شود، اما در ذهن او چیزی دیگری است و از سر اختیار و اشتیاق انتخاب نمی‌کند. چنین کودکی ظاهرا حرف والدین را می پذیرد اما در باطن با آن مخالفت می‌کند. اگر افراد حق انتخاب نداشته نباشند،‌ حتی بهترین گزینه را هم از نوعی اجبار می دانند و حس خوبی به آن پیدا نمی‌کنند.

جان‌بزرگی تصریح کرد: بچه‌ها از زمانی که می‌توانند حرف بزنند و روی پایشان بایستند، بر دنیای اطراف خود مؤثر هستند و پیام رفتار آن‌ها این است که «من خودم می‌توانم کارهایم را انجام دهم» و «در کارهایی را که می‌توانم خودم آنها را انجام دهم، لطفا به من کمک نکنید». اگر من از این دایره خارج شوم بچه‌ها حتما لجبازی خواهند کرد و اگر لجبازی نکنند، مشکلی وجود دارد چون لجبازی یعنی «حریم مرا نگه دارید». اگر این مرزها را رعایت نکنیم، فرزند اعتماد به نفس را به دست نمی‌آورد. جایی که کودک لجبازی می‌کند، والدین باید تجدید نظرکنند که کجای این برنامه ایستاده‌اند.