تألیف و نگارش تواریخ دودمانی در تاریخ‌نگاری اسلامی، پیشینه‌ای دراز دارد؛ این موضوع به حوادث و رویدادهایی باز ‌می‌گردد که در اواسط سده دوم هجری پدید آمد و ریشه در عواملی چون جنبشهای استقلال‌طلبانه و نهضتهای اعتقادی ـ کلامی داشت. جنبشها و قیامهایی که زمینه مناسبی برای تأسیس دولتها و حکومتهای مستقل و نیمه‌مستقل شیعی و غیر شیعی فراهم آورد. چنان‌که در پی قیامهای شیعی، دولتهایی چون ادریسیان، علویان طبرستان، قرمطیان، بویهیان و اسماعیلیان پدید آمدند و خاندانهای شیعی به دلیل پشتیبانی این دولتها توانستند مبانی اعتقادی خود را در میان مسلمانان بگسترند و خدمات جاودان خود را به جامعه بشری ارائه کنند.