شیخ مفید از جمله فقیهان و عالمان برجسته قرن چهارم است که در رشته‌هاى مختلف علوم اسلامى از جمله تاریخ اسلام صاحب نظر بوده و تبحر ویژه‌اى داشت. این نوشتار بر آن است که ضمن نمایاندن حساسیت‌هاى شیخ مفید در طرح مباحث تاریخى، با الهام از آموزه‌هاى ایشان، تصویر روشنى از قالب تفکر و اندیشه‌هاى وى در گزینش، بررسى و نتیجه‌گیرى موضوعات تاریخى ترسیم نماید. همچنین تلاش شده است که تمامى موضوعات تاریخى مطرح شده در آثار شیخ مفید، اگر چه به شکلى کوتاه، بازشناسى و تبیین شود.