از مظاهر تمدن و فرهنگ و تفکر اسلامی، میراث مکتوب در تاریخ است. جوامع اسلامی در تاریخ­نگاری مدارس، تاریخ نویسی کلاسیک را تأسیس کردند که تاریخ­نگاری جهانی در دایره نفوذ آن است و شرق و غرب جهان اسلام، ایران، مصر، اندلس و مغرب، هند و ماوراءالنهر و شام و بین­النهرین آثاری را که بخشی از کارنامه اسلام در عرصه تولید علم است، عرضه کردند. در این میان، غرب اسلامی، به­ویژه اسپانیا، در دوره اسلامی موقعیت ویژه­ای در این زمینه دارد. پژوهش حاضر به میراث مکتوب تاریخ­نگاری فتوحات افریقیه، مغرب و اندلس و گزارش حوادث دوره والیان منطقه و به مصادر تاریخ­نگاری عهد دولت­های امویان اندلس، ادریسیان ، اغالبه، خوارج­، فاطمیان ، بنی­زیری­، کلبیان­، مرابطین، موحدین، بنی­مرین، حفصیان، بنی­وطاس و بنی­عبد­الواد، بنی­الاحمر و شرفا پرداخته است.