حکم شرعی ورزش های خطرناک و ضمان ناشی از آن

۱. شرح مختصر موضوع پیشنهادی: قانون¬گذار جمهوری اسلامی ایران در بند (ث) ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی، برخی رفتارهای مجرمانه، فاقد مسئولیت کیفری دانسته است. از جمله این رفتارها «عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن» است. صرف نظر از روایی یا ناروایی مبانی این استثنا که حقوق¬دانان پیرامون آن قلم زده¬اند، احتمال آسیب¬دیدگی در ورزش و بازی، احتمالی عقلایی است. لذا به طور معمول هر کس پا به رشته¬ای ورزشی می¬گذارد این احتمال را می¬دهد که ممکن است خودش آسیب دیده یا به دیگری آسیب برساند. اما این احتمال در مورد بعضی رشته¬های ورزشی نه¬تنها بسیار قوی است، بلکه قطعی است و اصولاً زمانی بازی یا مسابقه خاتمه می-یابد که حریف را با صدمات بدنی از میدان به¬در کرده، شکست دهد. ورزش¬ها را می¬توان از جهات مختلفی دسته¬بندی کرد. یکی از این دسته¬بندی¬ها، تقسیم آن به: ورزش¬ فردی و ورزش¬ گروهی و دیگری تقسیم به: ورزش خطرناک یا برخوردی و ورزش غیر خطرناک است. ورزش خطرناک یا خشن رشته¬هایی همچون بوکس، کاراته، کشتی، شمشیربازی و سایر ورزش¬هایی است که در آن¬ها برخورد وجود دارد یا از ضربات یا وسایلی که در اصطلاح فقهی قتّاله بوده و مناسب جنگ و درگیری است، استفاده می¬شود، یا آنکه نوع ورزش همراه با خطر است، هرچند از وسیله خطرناکی استفاده نمی¬شود. مثل: کوه¬نوردی، صخره¬نوردی و شنا. در این ورزش¬ها، آسیب دیدن یا آسیب رساندن به طرف دیگر، بسیار محتمل است. بلکه گاهی آسیب رساندن امتیاز دارد و تلاش هر یک، آسیب رسانیدن به طرف مقابل است. این تلاش هم گاه ناشی از جسارت و هیجان ورزش¬کار و گاه ناشی از تشویق و مطالبه مربیان یا تماشاچیان است و چه بسا تحت تأثیر این هیجانات و اختلالات روحی و عصبانیت، ضربه زدن به حریف مقابل از حد معمول و متعارف خارج شده و به صدمات جبران¬ناپذیر یا فوت وی منتهی شود. لذا نام¬گذاری این دسته از ورزش¬ها به ورزش¬های خشن یا خطرآفرین دور از واقع نیست. در این تحقیق که به روش تحلیلی و توصیفی و با استفاده از ابزار اجتهادی سامان یافته است، در نظر است اولاً حکم فقهی ورزش¬های خطرناک یا محتمل¬الخطر بررسی و ثانیاً حکم ضمان ناشی از حوادث ناشی از این ورزش¬ها بیان شود. منظور از حکم فقهی نیز، حکمی کلی یا قاعده¬ای فقهی است مکلف بتواند آن را در مسیر کشف حکم مصادیق جزیی به¬کاربندد. به این ترتیب که در صورت برخورد با رشته¬ای ورزشی که حکم آن روشن نیست، پس از احراز خطر یا خشونت آن، قاعده گفته شده را بر آن تطبیق داده و حکم آن را به دست آورد.