نسبت و رابطه «سیره شناسی» و «علوم قرآن»

ارائه کننده:
دکتر روح الله توحیدی نیا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛

ناقدین:
دکتر علیرضا محمدی فرد، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه؛
دکتر محمود کریمی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع)؛

دبیر علمی:
دکتر رسول قلیچ، پژوهشگر همکار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛

 چهارشنبه 4 مهرماه 1403 ، ساعت 10
 قم، پردیسان، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

جلسه مجازی:
https://skyroom.online/ch/rihu/meeting3

کرسی علمی ترویجی با عنوان «نسبت سیره شناسی و علوم قرآن» در سالن حکمت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و با ارائه حجت الاسلام و المسلمین دکتر روح الله توحیدی نیا، عضو هیئت علمی  پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و حضور ناقدان، جناب آقای دکتر محمود کریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا محمدی فرد، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، برگزار گردید.

دکتر توحیدی نیا در ابتدای نشست، این جلسه را در ادامه برنامه پژوهشی خویش در  پیشنهاد یک حوزه دانشی مستقل از دیگر علوم اسلامی خواند و تاکید نمود که سیره نامی آشنا برای اهالی علوم اسلامی است، اما دیدگاهی که نگارنده دنبال می کند، به دنبال گشودن مسیری متفاوت از مباحث معمول و متمایز از سیره در علم تاریخ، علم حدیث و... است. وی گفت مهم ترین تفاوت بررسی ها، نگاه مستقل به سیره است. وی از تکمیل بخشی از مجموعه چند جلدی و مقدماتی برای معرفی این حوزه دانشی خبر داد و جلسات را گامی در جهت مطرح نمودن نتایح مطالعات با اساتید حوزه های دانشی دیگر جهت تقویب هرچه بیشتر مباحث دانست.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه گفت: مطابق یک تعریف اگر کارویژه فلسفه علم، پاسخگویی به مسائل مربوط به معرفت دستگاه‌وار حاصل از مطالعه فرانگر علوم، برای دستیابی به احکام کلی مضافٌ‌الیه و مسائل ذاتی آن دانسته شود، هر یک از علوم اسلامی مبتنی بر چنین صورتی از بررسی علمی می توانند به تعریف و ساماندهی ارکان و ابعاد خود و یا تبیین رابطه و نسبت شان با دیگر حوزه های دانشی هموند یا غیرهموند بپردازند و از این منظر به طرح ادله و شواهد برای دو مدعای اولیه خود درباره نسبت میان سیره شناسی و علوم قرآن، یعنی نسبت هموند میان ریشه و کارکرد این دو حوزه دانشی در عین مرزبندی علمی آنها و دیگری، اتکا و بهره مندی دوسویه این دو حوزه دانشی برای پاسخ به پرسش های بنیادین-شان، می پردازیم.

وی پس از ارائه ادله و شواهد لازم از مباحث تفسیر، فقه اللغه و... برای تبیین مدعای خویش، تاکید کرد: بررسی ها نشان از نقش منحصر به فرد هر یک از حوزه های دانشی برای پاسخ به مسائل بنیادین طرف دیگر نیز دارد؛ چنانکه از یک سو چارچوب، جهت و مولفه های معنایابی تصویر معصوم در علوم قرآن و از سوی دیگر، روش بهره مندی از قرآن کریم، صورت خارجی هدایت قرآنی و حل جایگاه و ابعاد ماورایی قرآن، در سیره شناسی، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و پاسخ های منحصر به فردی را به دنبال دارد.

در ادامه این نشست دکتر محمود کریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و دکتر علیرضا محمدی فرد، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه، ضمن تحسین تلاش های صورت گرفته و نوآوری های بحث، نقد ها و نظراتی را درباره ابعاد گوناگون نظری بحث ارائه دادند. ضرورت توجه به تعاریف متعدد از علوم قرآن، تبیین بیشتر نسبت مباحث سیره با معارف قرآن، عنایت به مباحث مربوط به سبک زندگی و یا الگوهای رفتاری، ضرورت توجه به ادبیات علمی موجود برای سخن گفتن از سیره، لزوم تامل بیشتر در برخی مفاهیم به کارگرفته شده و مصطلح در دیگر رشته ها برای تبیین ابعاد سیره و همچنین بازنگری در تلقی از از مفهوم تکثر روشی در هنگام سخن گفتن از روش شناسی سیره، از جمله نکات مورد تاکید ناقدان در این نشست بود.

روح الله توحیدی نیا در پایان با اشاره به برخی مکاتب تفسیری و نوع برداشتی که از تفسیر مطلوب دارند، به روش تفسیری علامه طباطبایی به جایگاهی که ایشان برای نگاه معصومان(ع) قائل بودند اشاره کرده و تاکید نمود: آنچه می تواند به تحول حوزه دانشی متعدد بیانجامد، قاعده مندی روش بهره مندی از اصول و قواعد مطرح شده از سوی معصومان(ع) در حوزه های گوناگون است و سیره شناسی، خط و نشانی کاربردی را بدین منظور ارائه می دهد. وی اظهار امیدواری کرد با همکاری اساتید و محققان علوم قرآن، به شکل روشن تر چنین هدفی در پژوهش ها دنبال شود.