کرسی علمی ترویجی بایسته های روش شناختی نظریه های علوم انسانی اسلامی

حوزه‌ی علمی بحث: موقعیت ‏یابی روش ‏شناختی تحقیقات علوم انسانی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

هدف از برگزاری : هم اندیشی با جامعه علمی در خصوص یافته های طرح پژوهشی روش شناسی علوم انسانی اسلامی

محورها:
- گونه شناسی مسائل روش شناختی بر اساس مدل های مختلف علم دینی
- دیدگاه های مختلف در رابطه بین پرسش و روش
- جایگاه مبانی متافیزیکی علوم انسانی در علم از منظر معرفت شناختی
- اعتبار معرفت شناختی مبانی متافیزیکی علوم انسانی

سوالات مورد نظر جهت پاسخ :
- گونه شناسی پرسش هایی که پاسخ آنها می تواند به تولید علم دینی بینجامد بر اساس مدل های مختلف علم دینی
- تبیین رابطه میان پرسش و روش: آیا پرسش ها مقتضی روش خاصی هستند؟
- رابطه منطقی مبانی متافیزیکی علوم با نظریه ها و گزاره های علمی چگونه است؟
- روش اثبات مبانی متافیزیکی علوم چگونه است؟

- شرح مختصر موضوع پیشنهادی:
بایسته های روش شناختی علوم انسانی اسلامی در صدد آن است که الزامات روش شناختی نظریه های علم دینی و علوم انسانی اسلامی را شناسایی و معرفی نماید، در صورتی که این نظریه ها مدعی علمی جهان شمول و مورد تأیید عقل و در عین حال بهره مند از منابع نقلی به عنوان منابعی معرفتزا باشند.
- شرح اصطلاحات و مفاهیم ابداعی روش‌شناختی به کار رفته در موضوع:
با توجه به اینکه استفاده از اصطلاح روش و روش شناسی در متون مختلف زبان فارسی و انگلیسی به شدت دچار آشفتگی و ابهام است. در این نشست مقصود از بکارگیری این دو تعبیر با الهام از استعمالات گوناگونی که در این عرصه صورت پذیرفته است به طور خلاصه به شکل ذیل خواهد بود:
روش مجموعه گامهایی است که برای نیل به هدف علم پیشنهاد می شود
روش شناسی مجموعه بررسی¬ها و ارزیابی¬هایی است که با ارجاع به معیارهای عام معرفت شناختی ثمربخشی روش در تحقق هدف علم را می¬سنجد.

- توضیح مختصر پیش فرض ها و مبانی نظری مؤثر در فرایند تحقیق:
ا. دین منبع معرفتی است
2. مقصود از علوم انسانی اسلامی و علم دینی علمی است که به لحاظ عقلانی واجد توجیه معرفت شناختی است و به نحوی در یکی از لایه های تکوین دهنده علم از منبع دینی بهره برده است.
3. عقل بماهو عقل توان شناخت واقع را دارد.
4. عقل بماهو عقل فی الجمله توان ارزش ها و توجیه آنها را دارد.
5. هر علم جهان شمول ناگزیر روشمند است.

- اشتراکات و افتراقات روش‌شناختی این موضوع با موضوعات رقیب  و موجود:
این کرسی در صدد موشکافی در شناسایی و احصاء الزامات روش شناختی نظریه های علم دینی و علوم انسانی اسلامی است، لذا بر اشتراکات بیش از افتراقات تمرکز دارد. یعنی می خواهد هر نظریه ای را که مدعی ارائه روشی برای تحقق علم دینی به عنوان علمی جهان شمول و عقلانی است شامل شود و تکالیف روش شناختی آن را معلوم سازد.

- روش دستیابی به فرضیه:
روش این تحقیق از حیث رجوع به نظریه های علم دینی روش تحلیلی است ولی رویکرد کلی این تحقیق تعیین پیشین الزامات روش شناختی با استناد به معیارهای بسیار کلی معرفت شناختی است.

- کارکردها و دستاوردی این موضوع (آثار علمی و کاربردی مترتب بر آن):
مدعای این تحقیق چیزی بیش از روشنگری نیست. مقصود از روشنگری این است که بسیاری از نظریه پردازی های مربوط به نظریه های علم دینی در ارائه روشی برای تحقق این علم دچار آشفتگی و خلط مباحث مشابه با یکدیگر شده اند در صورتی که تکالیف ضروری برای ارائه یک نظریه در این قلمرو روشن شود و بر درستی آن تکالیف احتجاج شود می توان انتظار داشت نظریه ها قادر به عرضه خود به نحوی روشن و قابل سنجش گردند.

- توضیح اجمالی ادله و شواهد موضوع ابداعی:
چنانکه گفته شد مدعای این تحقیق متواضعانه است و مدعی ابداع نیست بلکه صرفا مدعی روشنگری است و البته این روشنگری را نیازمند صبوری، دقت و کاری اجتناب ناپذیر برای تداوم و توفیق نظریه پردازی در حوزه علم دینی می داند.

- مختصات کتاب یا مقاله که این موضوع در آن توضیح داده شده است:
این مقاله در نشریه علمی پژوهشی قبسات منتشر شده است و در همایش کتاب سال حوزه سال 98 برگزیده شده است.

- چکیده موضوع در 100 کلمه به همراه واژگان کلیدی:
روش شناسی علوم انسانی اسلامی عهده دار کشف ، توصیف و ارزیابی معرفت¬شناختی روش¬های پیشنهادی در نظریه های علم دینی و علوم انسانی اسلامی است. توصیف مذکور ترکیبی است از: معرفی نحوه گردآوری و تحلیل داده های مرتبط با پرسش ها یا فرضیه¬های تحقیق، و تشریح منطق و الگوی کلی فعالیت علمی. ارزیابی معرفت¬شناختی یافته¬های حاصل از کاربست روش، بر اساس این توصیفات صورت می¬گیرد. مقاله حاضر در صدد بیان الزامات روشی و روش¬شناختی علم¬دینی و علوم انسانی اسلامی است. لذا الزامات مذکور را در سه مورد بیان کرده است: نخست در خصوص شناخت علمی موضوع مورد پژوهش، و دوم درباره شناخت آموزه¬های دینی مرتبط با موضوع مورد پژوهش، و  سوم درباره ضرورت بیان نحوه ارتباط میان آموزه¬های دینی مذکور با یافته علمی حاصل از روش پیشنهادی. این الزامات همچون چارچوبی کلی برای توصیف و ارزیابی نظریه¬های علم¬دینی و علوم انسانی اسلامی شناسائی و تشریح شده اند.

زمان برگزاری:  سه شنبه 16 دیماه 1399 ساعت 10 تا 12

مکان: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

لینک ورود به جلسه:
 www.skyroom.online/ch/rihu/meeting1