گروه تاریخ اسلام - نشست و کرسی
نشست علمی تاملات روش شناسی در بازخوانی آثار تاریخ نگاری اسلامی نخستین
هدف از برگزاری نشست: ارائه رویکردهای جدید برای مطالعه درباره آثار مورخان مسلمان در قرون نخستین اسلامی خروجی مورد انتظار از نشست: امکان پیاده سازی و تنقیح نشست در قالب یک جزوه روش شناسی مطالعات تاریخ نگاری اسلامی امکان پذیر است محورهای نشست: اهمیت آثار تاریخ نگاری اسلامی نخستین در شکل دهی به آگاهی تاریخی مسلمانان و بازنمایاننده حافظه تاریخی جوامع مسلمان مدل های روش شناسی بازسازی گذشته تاریخی جوامع مسلمانان نخستین و مبانی و نتایج آن اهمیت و ضرورت رویکرد انتقادی در بررسی آثار تاریخ نگاری اسلامی نخستین بر مبنای رویکرد تفسیری معرفی مبانی رویکرد تفسیری – انتقادی در بررسی پدیده های انسانی مولفه های نظری و روشی معناکاوی گفتمانی و پیامدهای کاربست آن در بازخوانی آثار تاریخ نگاری اسلامی ارائه نمونه ای از کاربست روش بر ماده تحقیق: تاریخ خلیفه ابن خیاط سوالات مورد نظر جهت پاسخ در نشست: روش شناسی مناسب برای مطالعه آثار تاریخ نگاری اسلامی نخستین چیست؟ کاربست رویکرد و روش معناکاوی گفتمانی در مطالعه آثار تاریخ نگاری اسلامی نخستین چه افق ها نوین و یافته های متفاوتی را در پی دارد؟
ادامه مطلب
نشست علمی مکاتب تأثیرگذار در عراق (مکتب شریف رضی، مکتب شریف مرتضی، مکتب شیخ مفید، مکتب شیخ طوسی)
هدف از برگزاری نشست: با توجه به اهمیت همسایگی دو کشور ایران و عراق، شناخت مشترکات و تعامل این دو کشور در زمینه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و موارد دیگر از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از راه‌های شناخت این مشترکات بررسی این زمینه ها و به ویژه وضعیت فرهنگی در ادوار گذشته است. بدون تردید عراق و حوزه فرهنگی آن در قرن چهارم تحت تأثیر عالمان شیعه آن زمان چون شیخ مفید و شاگردان ایشان قرار گرفته و با تحولی شگرف مواجه شده است. بررسی و شناخت مکتب شیخ مفید و شاگردان ایشان گامی مؤثر در راستای شناخت مشترکات ایران و عراق خواهد بود و می‌تواند هدف این نشست قلمداد شود. خروجی مورد انتظار از نشست: شناخت مشترکات و تعامل دو کشور ایران و عراق در زمینه های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی در گذشته، برای تقویت این مشترکات و به کار بستن راه کاری های عملی برای ارتباط بیشتر حوزه های علمی ایران و عراق می‌تواند خروجی این نشست به شمار آید. محورهای نشست: - شرایط حوزه علمی و فکری عراق و ایران در زمان شیخ مفید - تأثیر مکتب شیخ مفید بر حوزه های علمی و فرهنگی عراق - تأثیر شاگردان شیخ مفید از جمله شریف مرتضی، شریف رضی و شیخ طوسی بر حوزه های علمی و فرهنگی عراق و در نتیجه تأسیس مهمترین مرکز علمی شیعی در عراق در قرن پنجم سوالات مورد نظر جهت پاسخ در نشست: - بیشترین حوزه های علمی و فکری مد نظر شیخ مفید چه بوده است؟ - شیخ مفید در چه زمینه هایی بیشترین نقش راداشته است؟ - شاگردان شیخ مفید بیشتر در چه زمینه هایی نقش ایفا کرده اند؟
ادامه مطلب
نشست عتبات عالیات در مناسبات سیاسی ایران و عثمانی قرن نوزدهم
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نشست علمی تشیع عراق در مناسبات سیاسی ایران و عثمانی قرن نوزدهم را باهمکاری انجمن تاریخ پژوهان و پژوهشکده حج و زیارت در روز پنج شنبه 30 آبان برگزار میکند. هدف از برگزاری این نشست تخصصی، مطالعه وبررسی مسائل تشیع عراق در قرن نوزدهم و جایگاه ایرانیان مقیم عتبات عالیات درمناسبات ایران و عثمانی با تکیه بر اسناد آرشیو عثمانی است. مسأله گسترش تشیع در عراق قرن نوزدهم، نحوه نگرش و سیاست حکومت عثمانی به تشیع عراق و ایرانیان مقیم عتبات عالیات و اختلاف سنی و شیعه در عراق و رویکرد دولتین به آن از محورهای این نشست علمی است که توسط دکتر رسول عربخانی عضوهیئت علمی دانشگاه پیام نور و استاد سیّدعلی موجانی پژوهشگر و محقق تاریخ روابط خارجی وزارت امور خارجه ارائه میشود. سئوالاتی نظیر آیا دولت ایران نقشی در گسترش تشیع در عراق داشت؟ و یا مناسبات دولت عثمانی با علمای مقیم عراق چگونه بود؟ و عتبات عالیات چه جایگاهی در سیاست پان اسلامیزم عبدالحمید دوم داشت؟ از جمله سئوالات اساسی این بحث علمی است که دبیری آن را حجت الاسلام و المسلمین رمضان محمدی عضو هیئت علمی و مدیرگروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه بر عهده دارد. نشست علمی یادشده روز پنچ شنبه 30 آبانماه از ساعت 15 تا 17 در محل انجمنهای علمی حوزه علمیه قم واقع در بلوار جمهوری، کوچه دوم، فرعی اول سمت چپ برگزار میشود و شرکت کلیه علاقه مندان در آن آزاد است. تاریخ نشست :1392-08-30
ادامه مطلب
نشست واگرایی و همگرایی گروه های فعّال در عصر رسول خدا(ص)
برگزار کنندگان: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با همکاری پژوهشکده تاریخ اسلام سخنران: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسین حسینیان مقدم استادیار گروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اهداف: - آشنایی جامعه علمی و دانشگاهی با عصر نبوی(ص) - تبیین زوایایی از زندگانی رسول خدا(صلوات الله علیه) با تکیه بر نقش آفرینی اصحاب آن بزرگوار در حوادث سیاسی اجتماعی آن دوره - ترسیم زمینه ها و پیامدهای واگرایی و همگرایی صحابه در دوره گذار از تفکر جاهلی به اسلامی - تبیین رقابتی بودن آن دوره در عین وجود همدلی ها و در نتیجه تبیین نقد پذیری علمی و روشمند تفکر برخورد یکسان با همه صحابه همچنین این نشست علمی بنا دارد - نقش یهود و منافقین در واگرایی اصحاب رسول خدا (صلوات الله علیه) - تأثیر عوامل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی در بروز یا تشدید واگرایی ها - نقش و راهکار های رسول خدا(صلوات الله علیه) (به عنوان رهبری جامعه) در کنترل و هدایت واگرایی ها - علل و عوامل بروز همگرایی درعصر نبوی(ص) و پدیدار شناسی سقیفه با پیشینه واگرایی را تبیین کند.
ادامه مطلب
نشست اِرهاص و معجزه از منظر تاریخ
چکیده وقوع اعجاز و عمل خارق العاده با مقایسه به زمان ادعای نبوت می تواند در یکی از سه زمان : گذشته ، حال و آینده باشد. بنابر این : ارهاص: معجزه و عمل خارق العاده ای است که از سوی پیامبر یا از طرف کس دیگر اما مربوط به پیامبراست و پیش از ادعای نبوت اتفاق می افتد مانند ساطع شدن نور از پیامبر بعد از ولادت، خشک شدن دریاچه ساوه ، فرو ریختن کاخ کسری . اما معجزه مربوط به بعد از بعثت انبیا می باشد و در تعریف آن گفته اند : تعریف معجزه :لقد عرّف علماء العقیده المعجزه بتعاریف مختلفه أتقنها و أکملها هو: انّ المعجزه أمر خارق للعاده، مقرون بالدعوى، و التحدّی، مع عدم المعارضه، و مطابقه الدعوى ویژگی های معجزه : امری برخلاف جریان طبیعی عالم و خارق عادت و خارج از توان متعارف بشر ؛ همراه و توام با دعوت به نبوت؛ همراه با تحدی و فرا خوانی همگان است ؛مغلوب عوامل دیگر واقع نمی شود. نه تنها تردیدی در اصل وجود معجزه نیست، بلکه یکی از دلایل اثبات نبوت انبیاست و پیامبران معجزاتی است که از جانب خدای تعالی آورده اند. قرآن کریم صریحاً جنبه اعجاز و فوق بشرى خود را در آیاتى چند اعلام کرده همچنان که به وقوع معجزات دیگر غیر از قرآن از خاتمالانبیاء تصریح کرده است. اما بحث دراین است آیا اخباری که تحت عنوان معجزه نقل شده است، اولا آیا مفهوم واقعی معجزه بر آنها صدق می کند یا نه؟ ثانیا از کجا بدانیم که کتب تاریخی همان معجزه را که انبیا آورده اند، بدان شکل نقل کرده اند. (وثاقت تاریخی معجزه ). ثالثا آیا شهرت و متداول نقل شدن مطلبی می تواند دلیل بر ثبوت آن باشد و اصولا آیا تلازمی بین شهرت و صحت وجود دارد ؟ لازم به ذکر است که منکر شدن برخی روایات تاریخی دلیل بر انکار تاریخی آن نیست بکله تنها دال بر عدم ثبوت آن است و می گوییم برای ما اثبات نشده است. اخبار معجزه و خارق العاده در قرون متعدد تکثر پیدا کرده و از ده مورد که سیره ابن هشام ذکر کرده است در سده های بعد تا هزار و سه هزار مورد رسیده است. سوال این است که آیا فربهی روایات می تواند دلیل بر ساختگی بودن آنها باشد؟ فرضیه ها و سوالات متعددی وجود دارد که از جمله آنها این است که آیا مبادی تصوری معجزه در منابع تاریخی خوب منقح نشده است؟ آیا مصارد همه منابع یکی بوده است ؟ آیا اتحاد مفهومی بین منابع وجود داشته است ؟ چرا این همه معجزه نقل شده است و نقل این اخبار در پاسخ به چه نیازی صورت گرفته است . این ها سوالاتی است که این نشست به آنها پاسخ می دهد. در بررسی اخبار معجزه دو نکته بسیار حائز اهمیت است اول این که هر کدام از اخبار نقل شده باید جداگانه بررسی شود که صادق است یا کاذب و نفی و اثبات هر خبری ربطی به خبر دیگر ندارد . دوم این که تا به حال چنان از حقانیت این گزاره ها سخن رفته است که گویی همه آنها ناظر به واقع هستند ،اما در واقع جای نقد وبررسی در آنها وجود داد . رمضان محمدی
ادامه مطلب